Istoričari su podijeljeni kada je riječ o porijeklu današnjih Moračana ali ko god bio u pravu ostaje činjenica da su mitropolit Amfilohije, glumci Pavle Vuisić i Andrija Milošević i košarkaš Igor Rakočević plemenici.
Moračani su jedno od sedam brdskih plemena u Crnoj Gori i nazivaju se još i Bogićevcima po svom rodonačelniku vojvodi Bogiću Moračaninu.
O tačnom vremenu njegovog dolaska u Moraču nema istorijskih svjedočanstava ali predanje kaže da je iz Huma Hotskoga, u ovaj kraj stigao sa sedam sinova (neki kažu sa četiri) od kojih su svi osim dvojice izginuli u međuplemenskim sukobima i borbi protiv Turaka.
I sam Bogić je poginuo u međuplemenskom sukobu s Vasojevićima oko jedne teritorije pogodne za držanje stoke, koju su Vasojevići prethodno oteli od Klimenata. Bogić je u tom okršaju bio smrtno ranjen i sahranjen je na Zasjednici kod svojih sinova.
Dva Bogićeva sina, prema predanju, potomstvo su imali Rakoč i Dobrija i od njih se razvilo bratstvo Bogićevca koji čine dvije trećine današnjih Moračana (preostali dio čine starosjedeoci).
Prema ovom predanju Bogić je došao u Moraču 1574, a umro 1587. godine.
Veliki broj istoričara vjeruje da je navedeno predanje izvedeno iz stvarnih događaja ali se procjene o vremenu dolaska praoca Moračanina veoma razlikuju i kreću se u rasponu od puna četiri vijeka (od 13. do 17.)!
Priča o Moračanima je, inače, veoma škakljiva jer nema većeg sudaranja među istoričarima po pitanju porijekla nekog plemena nego kada je u pitanju ovo. I to naročito između onih istoričara koji u porijeklu Moračana traže i dokaze za etničko određivanje stanovnika Crne Gore koji su se sve do početka prošlog vijeka nazivali Brđanima (sedam plemena - Sedam brda).
U nekim od njih se, recimo, stanovništvo plemena Morače dovodi u direktnu vezu sa jednim od najvećih plemena iz Zakarpatske oblasti, koja se, po osporavanoj ali još uvijek zvaničnoj teoriji o porijeklu Slovena, tretira kao prapostojbina ovog naroda.
Ovo treba da znate o crnogorskim plemenima!
Prema jednoj od verzija porijekla plemena Morače u Crnoj Gori, dio slovenskog plemena Moračani skupa sa “Dukljanima i Labaetima, Oboditima i drugim staroslovneskim plemenima, prešao je Dunav i nastanio se u današnjoj Morači i okolnim sjevernim predjelima (Kolašin, Kolašinsko polje, Sinjajvina...)”.
Bez obzira na to koliko ima istine u ovoj i sličnim teorijama, činjenica je da su Moračani danas naročito ponosni što se baš na njihovoj teritoriji nalazi jedan od najmonumentalnijih srednjevijekovnih spomenika u Crnoj Gori – manastir Morača, koji je 1252. godine podigao Stefan Nemanjić, sin kralja Vukana i unuk Nemanje.
Sa teorijom da su današnji Moračani zapravo direktni potomci istoimenog slovenskog plemena, nikako se ne slažu oni istoričari koji negiraju etničku posebnost ovog i srodnih plemena Crne Gore, kao i pripadnici teze o Podunavskoj prapostojbini Slovena.
U svakom slučaju, do danas nije naučno razjašnjeno ko su tačno bila plemena koja se pominju kao stanovnici Morače u prednemanjićkoj epohi pa i sve do perioda kada su ovim krajem vladali Turci (Macure, Kriči, Klimenti, Balorde, Cimirioti, Vlasi i drugi).
Koja god da je istorijska škola u pravu po ovom pitanju, i kakvo god da je etničko porijeklo Moračana iz Crne Gore (i njima srodnih plemena), činjenica je da su legendarni glumac Pavle Vuisić i njegov mlađi kolega Andrija Milošević plemenici.
Moračani su i mitropolit crnogorsko primorski Amfilohije i nekadašnji patrijarh srpski Gavrilo Dožić, političar Goran Danilović, crnogorski atletičar Danijel Furtula, kao i nekadašnji jugoslovenski košarkaški reprezentativac Igor Rakočević.
Jedna od tablodinih verzija navodi da Moračkom plemenu pripada i aktuelni premijer Kosova Hašim Tači, koji je navodno potomak pravoslavnog sveštenika i iz porodice Danilović! Prema ovoj verziji, Tači tajno slavi Mitrovdan, inače slavu svih Moračana…
Zanimljiva je i verzija po kojoj Danilovići spadaju u starosjedioce Morače a u širem smislu pripadaju bratstvu Sandići koje pojedini tumači etimološki dovode u vezu sa vlaškim imenom Sandu.
Kada je riječ o porijeklu Moračana često se može naići i na tumačenja po kojima su svi Bogićevci (potomci vojvode Bogića Moračanina), zapravo Albanci iz plemena Hoti koji su rimokatoličke vjeroispovjesti!
U čuvenoj zdravici na krsnoj slavi kralja Nikole, vojvoda Mašo Đurović je, inače, gospodaru poželio da ga Bog sačuva od “plemstva Moračkog”…