Dizajn odlikuje karakterističan zašiljeni nos dužine jedne trećine letilice, zahvaljujući kome avion razbija udarne vazdušne talase, glavne uzročnike "zvučnih udara" pri probijanju zvučnog zida
Američka svemirska agencija NASA i kompanija Lockheed Martin nedavno su predstavili svoj zajednički eksperimentalni nadzvučni (supersonični) avion pod oznakom X-59.
Reč je o projektu aviona koji može da leti brže od zvuka, nazvanom Misija "Quesst", koji bi trebalo da prikuplja podatke za koje njegovi konstruktori tvrde da bi mogli da doprinesu potpunoj revoluciji komercijalnog avio transporta.
Inače, već skoro pola veka, supersonični putnički avioni su u Sjedinjenim Državama, kao i u još nekoliko država sveta, zabranjeni zbog emitovanja veoma glasne buke, kao i zbog negativnih efekata zvuka koga proizvodi probijanje zvučnog zida na ljude.
Značaj X-59 za NASA je veliki budući da agencija ima za cilj prikupljanje svih neophodnih podataka i informacija koje će državnim regulatorima donijeti mnogo novih informacija koje bi mogle da doprinesu ukidanju zabrane upotrebe nadzvučnih mlaznjaka.
X-59 će, kako je saopštila NASA, letjeti brzinom od 1,4 brzine zvuka, odnosno oko 1.488 km/h.
Avion je dugačak 30,4 metra i 47,5 metara širok, a njegov dizajn odlikuje karakterističan zašiljeni nos čija dužina zauzima jednu trećinu ukupne dužine aviona. On je u stanju da razbija udarne vazdušne talase, koji obično predstavljaju glavni uzrok "zvučnih udara" prilikom probijanja zvučnog zida.
Kokpit aviona smješten je polovini njegovog trupa, a letilica je opremljena "eXternal Vision" sistemom, odnosno nizom kamera visoke rezolucije sa kojih se slike prenose na 4K monitor u kokpitu. Takođe, tipična vjetrobranska stakla okrenuta prema napred, kakva srećemo na drugim avionima, ovdje su uklonjena.
Sam dizajn i oblik letilice, kao i vrhunska tehnologija kojom je opremljena, omogućavaju da avion pri probijanju zvučnog zida ima znatno tiši "zvučni udar".
Kad probije zvučni zid – nastaje muk: Konkord je za 3,5h od Pariza do Njujorka letio prije 25 godina, X-59 će opet?
"To je veliko dostignuće postignuto napornim radom i genijalnošću NASA i celog X-59 tima", izjavila je zamenica glavnog administratora NASA Pem Melroj, prenosi The Guardian, dodajući da će ova letelica u potpunosti promeniti način na koji ljudi danas vide letenje avionom.
Objašnjavajući tehničke detalje dizajna i konstukcije, kao i kompletnu konfiguraciju letelice, Melroj je istakla da je "veliki korak napred u odluci da se napravi tiši nadzvučni avion postignut zahvaljujući naprednoj avionskoj tehnologiji". Kao primjer toga navela je pomenuti napredni sistem eksterne vizibilnosti, koga čine vrhunske kamere visoke rezolucije, pomoću kojih je prevaziđen veliki izazov koji je predstavljala ograničena vidljivost iz kokpita.
Takođe, avion je konstuisan tako da je motor postavljen sa gornje strane trupa, dok je njegova donja površina potpuno glatka. Time se sprječava stvaranje udarnih talasa koji se stvaraju iza aviona i izazivaju poznati zvučni efekat pri probijanju zvučnog zida.
Watch an X-plane built in 60 seconds. ⏱️
— Lockheed Martin (@LockheedMartin)January 9, 2024
The X-59 single-seat demonstrator aims to reduce the sound of the sonic boom to a mere thump, opening the possibility for commercial supersonic flights over land.pic.twitter.com/pyR6Lystjx
Novi mlaznjak, nastao u partnerstvu sa poznatim proizvođačem aviona – kompanijom Lockheed Martin, predstavljen je prošlog petka na događaju održanom u Palmdejlu, u Kaliforniji.
Iz NASA poručuju da će njegov prvi probni let, planiran za kasnije ove godine, prvi put u istoriji avijacije pokazati da je "tiho nadzvučno letenje" moguće. A kada svi testovi i probni letovi budu obavljeni, X-59 će leteti iznad nekoliko gradova SAD kako bi njegovi konstruktori mogli da prikupe mišljenja njihovih stanovnika o zvuku koji avion proizvodi leteći brže od zvuka.
Namjera NASA je da sve podatke o avionu i njegovim letnim karakteristikama, kada testovi budu okončani, dostavi Saveznoj upravi za avijaciju SAD i međunarodnim regulatorima avionskog saobraćaja.
BONUS VIDEO: