Prema istraživanju OCCRP-a i BIRN-a minule četiri godine ogromne količine oružja završile sun a sirijskom ratištu.
Dan je prenio istraživanje u okviru projekta OCCRP-a (Organized Crime and Corruption Reporting Project) I BIRN (Balkan Investigative Reporting Network), prema kojem je Crna Gora u države sponzore zaraćenih sisrijskih frakcija izvezla oružja u vrijednosti od tri miliona eura!
To pokazuje grafikon koji su sačinili članovi ovih novinarskih mreža koji prenosi Dan.
Dio naoružanjankoje se pominje u tekstu OCCRP-a I BIRN-a završio je, kako se navodi, u rukama Islamske države Iraka i Levanta (ISIL).
Države sponzori su Saudijska Arabija, Jordan, Ujedinjeni Arapski Emirati I Turska, a Crna Gora je bila među izvoznicima oružja u te države.
Novinari BIRN-a i OCCRP-a su, tokom jednogodišnjeg istraživanja, pregledali brojne informacije o izvozu oružja, izveštaje UN, podatake o letovima i ugovore o trgovini oružjem koji otkrivaju kako se na Bliski istok transportuje hiljade automatskih pušaka, minobacačke municije, raketnih bacača, protiv-tenkovskog naoružanja i teških mitraljeza iz Srbije, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Bugarske, Češke, Rumunije i Slovačke, navodi se u tekstu „Put oružja vredan 1.2 milijarde evra”.
Istraživanje BIRN-a i OCCRP-a pokazalo je da je od početka rata u Siriji, 2012. godine, ovih osam zemalja odobrilo je isporuke naoružanja za Saudijsku Arabiju, Jordan, Ujedinjene Arapske Emirate i Tursku u vrednosti od najmanje 1,2 milijardi evra.
Stvarna cifra je verovatno daleko veća, s obzirom da većina zemalja još uvek nije objavila izveštaje o izvozu oružja za 2015. i 2016. godinu, navodi se u tekstu.
Četiri zemlje koje se pojavljuju kao kupci, snabdevaju oružjem naoružane grupe u Siriji i Jemenu. Te zemlje pre 2012. godine gotovo da uopšte nisu nabavljale oružje u centralnoj i istočnoj Evropi.
Oružje i municiju iz centralne i istočne Evrope, koja se prepoznaje na snimcima i fotografijama sa ratišta u Siriji i Jemenu, koriste jedinice Slobodne sirijske armije koju podržava Zapad, ali i borci islamističkih grupa poput Ansar al-Šama, Džabhat al-Nusre (koja je deo al-Kaide), zatim borci Islamske države (ISIS), pripadnici frakcija koje se bore na strani sirijskog predsednika Bašar al Asada, kao i jedinice Sunitskih boraca u Jemenu.
U tekstu se navodi da “sve ukazuje na sistemsko preusmeravanje oružja ka naoružanim grupama optuženim za ozbiljna kršenja ljudskih prava. Ako je to tačno, ovi poslovi su nezakoniti prema ATT-u (Sporazum UN o trgovini naoružanjem) i drugim međunarodnim zakonima i morali bi odmah da se prekinu”, kaže Patrik Vilken (Patrick Wilcken), ekspert za oružje pri organizaciji Amnesti Internešnal (Amnesty International) koji je imao uvid u dokaze koje su pribavili novinari.
Od oružja u vrednosti oko 1,2 milijarde evra vrednosti, koliko je dobilo dozvolu za izvoz, dosadašnje isporuke su vredele oko 500 miliona evra, pokazuju nacionalni izveštaji o trgovini naoružanjem, kao i relevantni izveštaji UN.
Učestalost i broj kargo letova – od kojih su BIRN i OCCRP ispratili najmanje 68 za nešto više od godinu dana – pokazuju da je transport oružja sa centralnoevropskih i istočnoevropskih aerodroma, ka vojnim bazama na Bliskom istoku, stabilan i konstantan.
U izvještaju se navodi da se naoružanje ne transportuje samo vazduhom. Od decembra 2015. na ovamo, novinari su identifikovali i najmanje tri pošiljke američke vojske iz luka u Crnom moru do luka u Crvenom moru, sa oko 4.700 tona oružja i municije.
„Gotovo svi odgovori predstavnika vlasti Hrvatske, Crne Gore, Srbije i Slovačke na pitanja BIRN-a i OCCRP-a su identični i svi tvrde da poštuju međunarodne obaveze. Neki navode da Saudijska Arabija nije na crnoj listi zemalja za izvoz oružja, dok drugi smatraju da njihove zemlje nisu odgovorne ukoliko oružje zavši u trećim zemljama“, dodaje se u izvještaju.