U pogromu koji je počeo 17. marta 2004. ubijeno je osmoro Srba, povrijeđeno više stotina ljudi, uništeno ili oštećeno 800 srpskih kuća i 35 pravoslavnih crkava i manastira,
Za sve to odgovarao je mali broj počinilaca uz simbolične kazne.
U nedjelju se navršava tačno 15 godina od martovskog pogroma Srba na Kosovu i Metohiji.
U Gračanici će sjutra tim povodom biti obilježena godišnjica stradanja Srba. U porti Manastira Gračanica sveštenstvo Eparhije raško-prizrenske služiće parastos.
Nakon parastosa porodice žrtava, predstavnici Eparhije, zvaničnici, predstavnici lokalne samouprave i građani održaće protestnu šetnju od manastira Gračanica do Doma kulture, gdje će položiti cvijeće ispred umjetničke instalacije "Mising", na kojoj se nalaze fotografije nestalih, te odati poštu stradalim i nestalim Srbima.
U Domu kulture Gračanica u 11.40 časova biće otvorena izložba radova nastalih u okviru Likovne kolonije koja je održana prošle jeseni u Manastiru Svetih Arhangela kod Prizrena.
U podne će početi Akademija "Petnaest godina nezaborava!", na kojoj će biti prikazan film "Stradanje" autora Ranka Đinovića, a prisutnima će se obratiti predstavnici Eparhije raško-prizrenske, Kancelarije za Kosovo i Metohiju, Udruženja "Kosmetski stradalnici", gradonačelnik opštine Gračanica i predstavnik Komisije za nestala lica.
TRI DANA NASILJA ALBANACA NAD SRBIMA
Tokom tri dana masovnog i organizovanog nasilja više desetina hiljada Albanaca nad Srbima, prema zvaničnim podacima OEBS-a, ubijeno 19 lica, od kojih osam Srba, a više od 900 lica je povrijeđeno.
Sukobi su izbili 17. marta 2004. godine, nakon što je Unmik policija pronašla tijela dvojice albanskih dječaka u reci Ibar u selu Čabar kod Zubinog Potoka, na sjeveru Kosova, a Albanci za njihovu smrt optužili Srbe i krenuli u odmazdu.
Prve žrtve bili su Borivoje Spasojević (53) i Jana Tučev (36) iz sjevernog dela Kosovske Mitrovice, koje je ubio snajperista iz albanskog dijela grada.
U neredima koji su uslijedili u naredna dva dana uništeno je ili oštećeno 800 kuća, kao i 35 pravoslavnih crkava i manastira, među kojima 18 spomenika kulture.
Do temelja su srušeni manastir Devič kod Srbice i konaci manastira Svetih Arhangela kod Prizrena.
U Prizrenu su izgorjele i Crkva Bogorodice Ljeviške iz 14. veka, koja je kasnije stavljena na listu spomenika pod zaštitom Uneska, te Crkva Svetog Đorđa iz 16. veka na čijem je svodu ispisana preteća poruka "Smrt Srbima".
Porušeno je ili zapaljeno 10 srpskih škola, domova zdravlja, pošta i drugih objekata države Srbije.
U osvrtu na nasilje, OEBS je tada ocijenio da je neodgovorno pisanje medija o smrti albanskih dječaka uslovilo da nasilje bude "tako intenzivno i brutalno".
Povodom toga NATO je na Kosmet uputio dodatne trupe, a komandant južnog krila Alijanse admiral Gregori Džonson nakon dolaska na Kosmet utvrdio je da je nasilje u pokrajini "organizovano i orkestrirano".
"Govoriti o međuetničkom konfliktu na Kosovu je velika licemjerna laž. Ono što se dešava na Kosmetu bio je pogrom jednog naroda i njegove istorije", rekao je tada Džonson.
Nasilje na Kosovu osudili su Savjet bezbijednosti UN i tadašnji generalni sekretar Kofi Anan, kao i sve značajnije međunarodne institucije i organizacije, vlade mnogih država, uključujući SAD i Rusiju.
U istražnom pritvoru bilo je više od 250 osumnjičenih za učešće u antisrpskom nasilju, a tek manjem broju njih izrečene su simbolične kazne.