Na današnji dan navršava 49 godina od kada je Banjaluku, najveći grad Republike Srpske, pogodio katastrofalan zemljotres koji je ostavio pustoš i u kojem je život izgubilo 15 ljudi, dok je 1.117 osoba povređeno.
Prema podacima seizmologa Hidrometeorološkog zavoda Republike Srpske, Banjaluku su 26. i 27. oktobra 1969. godine pogodila četiri jaka zemljotresa.
Glavni udar desio se u nedelju ujutru 27. oktobra u 8.10 časova jačine 6,6 stepeni Rihterove skale, a dan ranije prethodila su mu dva jaka zemljotresa u 15.36 časova jačine 5,6 stepeni Rihterova i u nedelju u 2.55 časova jačine 4,8 stepeni po Rihteru.
Posle glavnog udara 27. oktobra, usledio je naknadni udar u 8.53 časova jačine 4,7 jedinica Rihterove skale.
Grad je ostao devastiran, a ogromna materijalna šteta bila je pričinjena na 86.000 stambenih jedinica, 266 školskih objekata, 152 zgrade javne uprave i administracije, 146 kulturnih ustanova, 133 zdravstvena objekata i 29 socijalnih ustanova.
Banjaluka je ostala bez struje i vode, a vojska je zajedno s građanima raščišćavala ruševine i oslobađala zatrpane. Pomoć je stizala sa svih strana, ljudi su danima bili na ulicama, mnogi su ostali bez svojih domova.
Kaliforniji preti katastrofalan zemljotres!?
Zahvaljujući velikoj solidarnosti stanovništva iz svih krajeva bivše Jugoslavije, ali i pomoći iz Evrope i sveta, Banjaluka je ponovo stala na noge, razvijala se i postala savremen i moderan grad, univerzitetski, privredni, finansijski, politički i administrativni centar.
Načelnik Odeljenja za inženjersku i instrumentalnu seizmologiju Republičkog hidrometeorološkog zavoda Vesna Šipka rekla je Srni da se posle serije zemljotresa tokom 1969. godine desio još jedan jači naknadni udar 31. decembra 1969. godine u 14.18 časova jačine 5,3 Rihterova stepena.
Prema njenim rečima, značajniji zemljotresi nakon 1969. godine desili su se 20. oktobra 1970. godine u 14.45 časova jačine 4,5 jedinica Rihtera, isti dan u 21.19 čas jačine 4,6 stepeni Rihterove skale, 17. februara 1975. godine u 15.24 časova jačine četiri stepena po Rihteru.
Zemljotres je zabeležen i 21. aprila 1975. godine u 1.31 čas magnitude 4,7 Rihtera, te 13. avgusta 1981. godine u 3.58 časova sa magnitutom od 5,7 Rihtera.
"Nakon 30 godina zatišja, sledeći jači zemljotresi na području banjalučkog regiona desio se 29. aprila 2011. godine u 1.30 čas, magnitude 4,3 jedinice Rihterove skale, 28. januara 2014. godine u 1.38 čas magnitude 4,2 jedinice Rihterove skale i 3. novembra 2016. godine u 15.04 časova magnitude četiri jedinice Rihterove skale", podsjetila je Šipka.
Ona ističe da se urbani deo teritorije grada nalazi u zoni devetog stepena maksimalno očekivanog intenziteta, kao i deo opština Čelinac i Laktaši sa kojima se graniči. "Gotovo cela teritorija severozapadnog dela Republike Srpske nalazi se u zoni osam maksimalno očekivanog intenziteta", kaže Šipka.
Ona je navela da su Hidrometeorološki zavod Republike Srpske i Republički zavod za geološka istraživanja prepoznali značaj izrade Seizmotektonske karte Republike Srpske i neophodnost multidisciplinarnog pristupa njenoj izradi.
"Ključni razlog za izradu karte je da bez poznavanja seizmotektonskih karakteristika regiona nije moguća karakterizacija seizmičkih izvora, pa samim tim ni izrada pouzdane karte seizmičkog hazarda - seizmološke karte", kaže Šipka.
Prema njenim rečima, osim Seizmotektonske karte Republike Srpske sa tumačem, izrađene su karta regionalnog rupturnog sklopa i karta epicentara.
"Ovaj korak je veoma značajan jer je metodološki pristup izradi bio namenski, odnosno primenjena je metodologija i obrada podataka tako da se kao krajnji rezultat može očekivati karta hazarda, čija je svrha smanjenje hazarda, pre svega, kroz primenu savremenih građevinskih kodova za projektovanje i građenje objekata otpornih na zemljotrese, što predstavlja najefikasniju zaštitu života stanovništva i materijalnih dobara", ističe Šipka.