Skoro 800 miliona ljudi širom svijeta i dalje pati od gladi zbog ratnih sukoba, nepovoljnih vremenskih uslova i siromaštva, kazali su iz Instituta za javno zdravlje, povodom Svjetskog dana hrane.
Iz IJZ su rekli da Organizacija za hranu i poljoprivredu svake godine obilježava 16. oktobar, Svjetski dan hrane, dan kada je ta organizacija osnovana 1945. godine.
Navodi se da je ovogodišnji slogan Svjetskog dana hrane „Pravo na hranu, za bolji život i bolju budućnost: da niko ne bude gladan“.
“Hrana je osnovna ljudska potreba i pravo definisano Univerzalnom deklaracijom o ljudskim pravima”, rekli su iz IJZ.
Oni su istakli da je svakoj osobi na planeti potrebna kvalitetna hrana da bi napredovala i da su poljoprivredni sistemi koji obezbjeđuju hranu pod sve većim pritiskom da zadovolje potrebe rastuće populacije.
“Tokom 2022. godine 738,9 miliona ljudi se suočilo sa glađu, a preko 3,1 milijarde nije imalo pristup zdravoj hrani”, kaže se u saopštenju IJZ.
Oni su rekli da, iako je poljoprivredna proizvodnja napredovala kako bi obezbijedila dovoljne količine hrane zadovoljavajućeg kvaliteta, skoro 800 miliona ljudi širom svijeta i dalje pati od gladi zbog ratnih sukoba, nepovoljnih vremenskih uslova i siromaštva.
“Kada govorimo o pravu na hranu, govorimo o pravu na dostupnost dovoljnih količina zdrave hrane koja treba da obezbijedi osnovne energetske i nutritivne potrebe kako bi se zadovoljili osnovni principi pravilne ishrane, redovnosti obroka i raznovrsnosti, tj. namirnica iz svih grupa u dovoljnim količinama”, navodi se u saopštenju.
Iz IJZ su rekli da nepravilna ishrana u vidu preskakanja obroka tokom dana i unosa hrane visoke energetske i niske nutritivne vrijednosti osnova je brojnih hroničnih nezaraznih bolesti (prekomjerne tjelesne težine i gojaznosti, visokog krvnog pritiska, dijabetesa, raznih malignih bolesti).
“Osnovni principi pravilne ishrane su redovni obroci tokom dana, pravilan odabir namirnica koje koristimo u ishrani, način njihove pripreme, ali i količina određenih namirnica koje svakodnevno koristimo”, dodaje se u saopštenju IJZ.
Prema njihovim riječima, ključne činjenice izazovi su to što skoro četvrtina djece mlađe od pet godina je niže u odnosu na svoj uzrast, a sedam odsto djece ima nedovoljnu tjelesnu masu za svoj uzrast.
“Gotovo tri milijarde ljudi u svijetu ne može se hraniti po principima pravilne ishrane, a 2,6 milijardi žena i djece imaju nedostatak jednog ili više vitamina i minerala”, navodi se u saopštenju IJZ.
Kako su dodali među ključni činjenicama su i to što je oko 2,5 milijardi odraslih i 37 miliona djece mlađe od pet godina gojazno i to što je jedan od glavnih uzroka gladi u svijetu oružani sukobi.
Navodi se da je samo prošle godine 135 miliona ljudi u 20 zemalja svijeta gladovalo zbog ratnih sukoba.
Iz IJZ su naveli da su činjenice i izazovi i to što mali poljoprivredni proizvođači proizvode oko trećine ukupne količine proizvedene hrane, kao i to što se globalno, 13 odsto hrane pokvari tokom žetve i transporta, a čak 19 odsto hrane se baci u maloprodaji, ili od strane potrošača.
“Klimatske promjene značajno utiču na poljoprivrednu proizvodnju, a posebno nepovoljno utiču na male poljoprivredne proizvođače u seoskim domaćinstvima”, kaže se u saopštenju IJZ.
Oni su, govoreći o tome šta svako može učiniti, preporučili biranje sezonskih namirnica koje se uzgajaju u domaćem kraju kao i davanje prednosti sezonskom voću i povrću – u sezoni je jeftinije i kvalitetnije.
Iz IJZ preporučuju usvajanje zdravih navika.
“Primjenite principe pravilne ishrane: ne preskačite obroke, jedite raznovrsnu hranu i vodite računa o načinu pripreme hrane. Ohrabrite članove porodice, prijatelje i druge ljude u vašem okruženju da se pravilno hrane”, kaže se u saopštenju.
Iz IJZ su preporučili povećanje i podržavanje organske poljoprivrede, zaštititu usjeve od štetočina, obnovu ribarstvo i ekosisteme.
“Vodite računa o pravilima za bezbjednost hrane koju koristite. Održavajte higijenu. Obavezno pravilno operite ruke sapunom i vodom prije i tokom pripreme hrane. Pravilno operite ruke sapunom i toplom vodom nakon korištenja toaleta”, savjetuju iz IJZ.
Oni su savjetovali i pranje i dezinfikovanje radne površine i pribora koji se koristi za pripremu hrane, kao i zaštititu hranu od insekata i glodara.
Iz IJZ savjetuju i proučavanje deklaracije na pakovanjiu hrane.
“Deklaracija vam daje korisne informacije o proizvodu, njegovoj energetskoj vrijednosti, sadržaju ukupnih i zasićenih masti, sadržaju i vrsti ugljikohidrata, sadržaju proteina, vlaknima, količini soli, alergenima, aditivima i drugim sastojcima”, navodi se u saopštenju IJZ.
Oni su preproučili i podršku lokalnih proizvođača hrane.
“Birajte lokalno proizvedenu hranu i tako podržite male poljoprivredne proizvođače. Jedite sezonske proizvode - jagode i paradajz su ukusniji i hranljiviji tokom ljetnjih meseci, sezone u kojoj uspijevaju, iako se mogu jesti i tokom zime”, rekli su iz IJZ.
Oni su kazali da treba smanjiti bacanje hrane.
“Otpad od hrane nastaje kada se hrana, koja je još uvijek bezbjedna i prikladna za ljudsku konzumaciju, gubi ili odbacuje”, kaže se u saopštenju.
Do stvaranja otpada, kako se dodaje, može doći u različitim tačkama lanca snabdijevanja hranom poljoprivredne prakse, obrada i proizvodnje, distribucije i maloprodaje, ponašanje potrošača -kupovina više hrane nego što je potrebno.
Navodi se da do stvaranja otpada može dovesti i nepravilno skladištenje i zbunjenost oko izraza “najbolje upotrijebiti do” i “upotrijebiti do” često dovode do nastanka otpada od hrane u domaćinstvima.
Iz IJZ su rekli da svako može da planira obroke unaprijed i pripremi onoliko koliko može da pojede.
“Donirajte ostatke hrane narodnim kuhinjama ili ih koristite za pravljenje komposta”, kaže se u saopštenju.
IJZ, kako se navodi, ove godine obilježava Svjetski dan hrane skrećući pažnju na aktuelnu temu putem medija i društvenih mreža, kao i učestvujući na obilježavanju Dana hrane u predškolskim ustanovama.