Odluku o upotrebi nuklearnog oružja može doneti isključivo predsednik Rusije kao vrhovni komandant, uz potvrdu ministra odbrane i načelnika Generalštaba.
Ruski general-potpukovnik Igor Kirilov ubijen je u Moskvi 17. decembra 2024. godine. Bio je načelnik ruskih snaga za nuklearnu, biološku i hemijsku odbranu. Ali, da li je general na takvom položaju imao ikakva ovlašćenja da samostalno odlučuje o lansiranju nuklearnih projektila?
Iako je bio visokopozicionirani oficir zadužen za nuklearno naoružanje, ruski sistem nuklearnog komandovanja i kontrole, poznat kao Kazbek, strogo je centralizovan i hijerarhijski struktuisan. Odluku o upotrebi nuklearnog oružja može donijeti isključivo predsjednik Rusije kao vrhovni komandant, uz potvrdu ministra odbrane i načelnika Generalštaba.
Ključni element sistema je tzv. "nuklearni kofer" (Čeget) koji se uvijek nalazi kod predsjednika države. Međutim, za pokretanje nuklearnog napada potrebno je odobrenje najmanje dva od tri ovlašćena nosioca - predsjednika, ministra odbrane i načelnika Generalštaba. General Kirilov, uprkos visokom položaju, nije bio među njima.
Kirilova uloga u ruskom vojnom sistemu
Kao načelnik odbrambenih snaga NBK od 2017. godine, Kirilov je bio zadužen za zaštitu trupa od radiološke, hemijske i biološke kontaminacije, razvoj i modernizaciju sistema nuklearne odbrane, nadgledanje sprovođenja međunarodnih konvencija o hemijskom oružju i učešće u planiranju upotrebe nestrateških nuklearnih snaga.
Upućeni izvori kažu da je Kirilov uživao povjerenje Vladimira Putina, posebno zbog uloge portparola koji je često iznosio ruske optužbe o navodnim ukrajinskim i zapadnim biološkim i hemijskim prijetnjama. On, međutim, nije pripadao najužem krugu Putinovih vojnih savjetnika. Zašto je onda ukrajinska služba bezbjednosti (SBU) preuzela odgovornost za ubistvo?
Da li je ubijeni general bio taj koji stiska dugme za pokretanje nuklearnog rata? Putinov čovjek likvidiran u Moskvi
Ukrajinci navode dva glavna razloga. Prvi je Kirilova uloga u navodnoj upotrebi zabranjenog hemijskog oružja protiv ukrajinskih snaga, a druga je njegovo širenje dezinformacija o ukrajinskim "prljavim bombama" i biološkim laboratorijama.
General Kirilov (54) je bio oženjen i otac dva sina. Živio je u moskovskom stambenom naselju gdje je i ubijen aktiviranjem eksplozivne naprave na električnom skuteru. Kolege ga opisuju kao posvećenog oficira koji je "neustrašivo radio za otadžbinu". Kirilova smrt predstavlja najznačajniju likvidaciju ruskog vojnog zvaničnika u Moskvi od početka rata u Ukrajini, što će vjerovatno dovesti do pojačanih mjera bezbjednosti za visoke oficire i mogućeg ruskog odgovora.