Na predsjedničkim izborima u Crnoj Gori ispoštovane su osnovne slobode, iako je kandidat vladajuće partije, Milo Đukanović, imao institucionalnu prednost, ocijenili su međunarodni posmatrači.
Šefica OEBS-ove posmatračke misije, Tana de Zulueta, kazala je da su tokom izbornog dana posmatrali 15 biračkih mjesta, preko 500 pogledali i pratili tabeliranje u 17 Opštinskih izbornih komisija.
Ona je kazala da su kandidati slobodno vodili kampanju, a da su im mediji obezbijedili platformu za predstavljanje stavova i mišljenja.
“Nedostatak analitičkog izvještavanja i odsustvo vodećeg kandidata u televizijskim debatama uskratili su mogućnost biračima da donesu informisanu odluku”, rekla je Zulueta na konferenciji za novinare.
Prema njenim riječima, izborni dan je protekao uredno uprkos nekolicini primijećenih proceduralnih nepravilnosti.
“Važno je da su osnovne slobode okupljanja i govora bile ispoštovane na izborima i da su kandidati mogli da slobodno vode kampanju”, kazala je Zulueta.
Ona je dodala da su propusti i nejasnoće u zakonskom okviru, kao što su provjera potpisa podrške i sankcije za kršenje istih, narušili integritet izbornog procesa. Zulueta je navela da su predstavnici opozicije i civilnog društva izrazili zabrinutost zbog navodnog široko rasprostranjenog zapošljavanja državnih službenika, kupovine glasova i prikupljanja identifikacionih dokumenata, kako bi se spriječili birači da glasaju.
Posmatrači su, kako je saopštila, dobili šest pritužbi da su korišćene određene liste osoba koje su već glasale.
Zulueta je kazala da se tehničkim aspektima izbora adekvatno upravljalo, iako su transparentnost i profesionalaizam Državne izborne komisije (DIK) i dalje zabrinjavajući.
„DIK je ispoštovala sve odluke, ali je bila upitna transparentnost, jer sjednice komisije nijesu bile otvorene za medije“, rekla je Zulueta.
Ona je navela da su svi predsjednički kandidati imali dovoljno mogućnosti da se predstave u medijima.
Zulueta je kazala da je Javni servis ispunio dužnost i kandidatima ustupio besplatan medijski prostor, organizovao intervjue i debate, a da su privatni mediji politički polarizovano pratili dešavanja.
“Bez zakonskih ograničenja u pogledu iznosa plaćenog oglašavanja, kandidati koji su mogli da kupe više vremena imali su veću prednost”, rekla je Zulueta.
Ona je je saopštila da je razrješenje dva člana Savjeta Radio-televizije Crne Gore i jednog člana Agencije za elektronske medije, zbog konflikta interesa, direktno predstavljalo izazov za nezavisnost Javnog servisa.
“Te odluke su bile neproporcionalne i trebalo je na drugi način riješiti njihov konflik interesa”, ocijenila je Zulueta.
Ona je kazala i da su se čuli navodi da se koriste građani koji žive van države, ali da nije bilo dokaza za to i da niko nije podnio pritužbu.
„Podneseno je više od hiljadu zahtejva za promjenu prebivališta i mjesta glasanja određenih birača. Možda je tu postojala mogućnost da neko glasa dva puta”, dodala je Zulueta.
Šef delegacije Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope (PSSE), Jonas Gunarson, kazao je da je glasanje na predsjedničkim izborima i prebrojavanje glasova bilo dobro organizovano.
On je, govoreći o izbornoj kampanji, rekao da su prijavljeni slučajevi zloupotrebe državnih resursa i navodi o pritisku na birače u korist kandidata vladajuće partije.
“Nažalost, ponavljaju se isti problem sa prethodnih izbornih procesa u Crnoj Gori”, naveo je Gunarson.
On je kazao da televizijske debate u kojima učestvuju predsjednički kandidati predstavlaju demokratsku praksu koja omogućava biračima da donesu informisanu odluku, kao i da delegacija PSSE iskazuje zabrinutost što Đukanović nije učestvovao u njima.
“Uvjereni smo da još postoji mogućnost za unaprjeđenje zakonskog okvira vezano za izbore i pozivamo vlasti da unaprijede saradnju sa PSSE i Venecijanskom komisijom, kako bi unaprijedili kvalitet izbora”, zaključio je Gunarson.
U delegaciji Evropskog parlamenta (EP) smatraju da, iako su bile ispoštovane osnovne slobode, treba raditi na izbornim zakonima i reformi.
Predsjedničke izbore u Crnoj Gori pratilo je oko 150 posmatrača iz 39 zemalja, uključujući 122 dugoročna i kratkoročna posmatrača koje je rasporedio ODIHR, 17 poslanika i članova osoblja iz PSSE, i 13 iz EP.