"Želim ti pregršt osmeha. "Pregršt ljubavi, sreće i ostvarenih snova neka ti donese godina nova”. Bilo da koristite ustaljene ili malo kreativnije čestitke, da li ste se nekad zapitali koliko je veliko nešto što je pregršt?
Prema Petru Skoku, imenica pregršt tvorena je od osnove grst, koja je praslovenskog porekla i znači "otvorena ruka za primanje".
Prefiks pre– je ovoj reči dodat kako bi se izbegla homonimija sa imenicom grst u značenju "gađenje".
Reč grst beleži i RSANU u značenju "unutrašnji deo šake koritasto podešen ili uopšte; količina nečega koja stane u jednu šaku", dok množinski oblik grsti znači "obe šake spojene i koritasto podešene; količina nečega koja stane u tako podešene šake".
Idući ovim putem, osnovno značenje reči pregršt, prema Rečniku MS, jeste "zajedno sastavljeni dlanovi sa savijenim prstima u obliku šuplje polulopte", iz čega se metonimijski razvilo značenje "količina čega koliko može stati u tako sastavljene dlanove ili prste".
Kako u šake može stati samo mala količina nečega, razvilo se i figurativno značenje ‒ "neznatna količina čega, mali broj ljudi".
Provobitno, primarno značenje reči pregršt, kada ima prilošku funkciju, jeste, dakle ‒ "mali, neznatan".
U savremenom jeziku, međutim, ovo je značenje gotovo nepoznato. Reč pregršt danas se uglavnom upotrebljava u potpuno suprotnom značenju ‒ "obilje čega, velika količina čega".
Pa ako se sad vratimo novogodišnjim čestitkama sa početka teksta, ostaje nam samo da se nadamo da govornik nije imao na umu primarno i prvobitno značenje reči pregršt. Zato sledeći put kada nekome poželite pregršt lepih stvari, setite se ove priče.
(Preuzeto sa sajta Jezikofil, Marijana Bogdanović - Institut za srpski jezik SANU)
Pročitajte i ovo:
