Zimski Krstovdan je dan koji se slavi uoči Bogojavljenja, i prvi je dan posle Božića kada pravoslavni poste. Postite, poželite nešto lijepo u ponoć i, da, provjerite i kako vjetar duva
Prema predanju, prvi koji su primili hrišćansku vjeru i prve pouke nove vere pominju se kao katihumeni ili - oglašeni, dok je kod nas dan krštenja prvih hrišćana poznat kao - Zimski Krstovdan.
Praznik se vezuje za svetkovanje Bogojavljenja, praznika Krštenja Isusa Hrista, kao i za dan posvećen svetom Jovanu Krstitelju, koji ga je krstio u rijeci Jordanu.
Praznuju se, zapravo, dva događaja, u vezi sa Časnim krstom - pronalazak Časnog krsta na Golgoti i povratak iz Persije u Jerusalim.
KAKO SAD, TAKO CIJELE GODINE
Zimski Krstovdan prethodi sutrašnjem velikom prazniku, Bogojavljenju, i prekosjutrašnjem Svetom Jovanu – Jovanjdanu, koji su u crkvenom kalendaru upisani crvenim slovom.
Starokalendarske pravoslavne crkve današnji dan, 5 januar (18. januar po Gregorijanskom kalendaru), nazivaju Krstovdanom (zimskim), koji zapravo nije praznik, već samo predstavlja navečerje Bogojavljenja.
Po narodnom predskazivanju vremena, koji vjetar duva na Krstovdan, taj vetar će najčešće duvati tokom godine.
U dvanaest dana, počinjući od Božića a zaključno sa Krstovdanom, ogleda se dvanaest mjeseci godine koja dolazi, pa kakvo je vrijeme kog dana takvo će biti u mjesecu koji tom danu odgovara po redosledu.
Na Krstovdan su se, prenose hroničari, jeli ostaci badnjedanskog pasulja i - spremane su pihtije. Ali kako je Krstovdan posni dan, to su ih jeli sutradan, na Bogojavljenje.
Prema predanju, u Bogojavljenskoj noći otvara se nebo i vjeruje se da se svaka želja može ispuniti. Tačno u ponoć treba pogledati u nebo i zamisliti želju.
U SLAVU OGLAŠENIH
Zimski Krstovdan slavi se uvijek uoči Bogojavljenja i spada u nepokretne praznike.
U kalendaru SPC nije obilježen crvenim slovom, za razliku od Krstovdana koji se slavi 27. septembra, kao uspomena na pronalaženje Časnog Krsta, na kojem je na Golgoti razapet Hristos.
Krstovdan se obilježava, kao uspomena na prve hrišćane - katihumene ili oglašene, koji su primili vjeru na početku širenja hrišćanstva.
Kako su prvi hrišćani bili naznaka globalnog širenja religije, tako i Krstovdan prema narodnim verovanjima u Srba može dati naznake kakva će biti godina.
U nekim krajevima postoji običaj da se uoči praznika krst stavi u vodu i unese u crkvu. Ako se krst smrzne, vjeruje se da će godina biti rodna i zdrava, a ako se ne smrzne biće oskudna i bolešljiva.
U pravoslavnim hramovima se na Krstovdan služi liturgija svetog Jovana Zlatoustog, uz ritual velikog osvećenja vode, koji prati praznično bogosluženje.
Kad je Krstovdan preko nedjelje, u hramovima se prije podne služe carski časovi, posle podne liturgija.
Nakon liturgije obavlja se veliko osvećenje vodice u samom hramu, dok se sjutradan, na praznik, voda osvećuje van hrama, na rekama, ili drugim otvorenim mestima.
Krstovdanska vodica se posle vodoosvećenja dijeli vjernicima i, prema običaju, čuva u kućama radi zdravlja.
Prilikom vodoosvećenja, moli se da voda bude na izbavljenje od grijehova, za iscjeljenje i očišćenje duše i tela, na osvećenje srca i uma i na svaku izvrsnu korist, da ona bude voditelj u vječni život i odgoni svaki nasrtaj vidljivih i nevidljivih neprijatelja.
U tu svrhu, za koju je osvećena, dovoljno je ponijeti je u nekoj manjoj boci, i čuvati preko godine, koristeći je samo u izuzetnim prilikama.