Udruženje sudija Crne Gore ukazuje i da nepoštovanje zakonom preuzetih obaveza, ali i neizvršavanje obaveza koje smo preuzeli prema našim evropskim partnerima, značajno ugrožava evropski put Crne Gore, ali nas i udaljava od zajednice demokratskih zemalja kojima stremimo
Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o Sudskom savjetu, koji je usvojen u junu 2024.godine (jedan od tzv.IBAR zakona), propisuje obavezu donošenja posebnog zakona kojim se uređuju zarade, naknade zarada, druga primanja i prava u vezi sa vršenjem sudijske funkcije, a do donošenja tog zakona, sudije će ostvarivati pravo na zaradu u skladu sa zakonom kojim se uređuju zarade zaposlenih u javnom sektoru. Na obavezu donošenja posebnog zakona kojim se uređuju zarade nosilaca pravosudnih funkcija ukazivala je i Venecijanska komisija u nekoliko navrata, a Akcionim planom za sprovođenje Strategije reforme pravosuđa, utvrđivanje Predloga zakona kojim se uređuje finansijski položaj nosilaca pravosudnih funkcija, planirano je do 31.03.2025.godine.
Imajući u vidu da povodom realizacije zakonske obaveze – izrade nacrta posebnog zakona kojim se uređuju prava iz rada i zarade nosilaca pravosudnih funkcija, ni poslije par mjeseci od usvajanja seta IBAR zakona, nije učinjeno ništa, Udurženje sudija se obratilo Ministarstvu pravde Crne Gore, da Udruženju, do 01.11.2024.godine, dostavi obavještenje da li će, u cilju poštovanja zakona, formirati radnu grupu za izradu Nacrta zakona o zaradama i drugim primanjima nosilaca pravosudnih funkcija do 01.12.2024.godine.
S obzirom da je Ministarstvo pravde, povodom dopisa Udruženja sudija Crne Gore dostavilo Izjašnjenje, kojim je pozvalo Udruženje da nastavimo dijalog i ukrstimo argumente, Udruženje sudija obavještava javnost da je prihvatilo dalje razgovore, ali i da je Udurženje na svojim organima donijelo mjere koje se tiču daljeg postupanja sudova, koje će građanima prezentovati, ukoliko razgovori ne daju rezultate.
Međutim, postavlja se pitanje zašto nadležni organi Crne Gore nijesu pristupili realizaciji zakonske obaveze, odnosno obaveze čije ispunjenje smo obećali i našim evropskim partnerima kada smo im rekli, dok smo radili na Nacrtu Zakona o sudskom savjetu, da prava sudija po osnovu rada nećemo regulisati Zakonom o sudskom savjetu i sudijama, već posebnim zakonim koji se odnosi na nosioce pravosudsnih funkcija.
Da ne bi bilo bilo kakve nedoumice, Udruženje sudija Crne Gore još jednom ponavlja da insistira na realizaciji obaveze koju smo preuzeli zakonom, a kojoj prethodi formiranje radne grupe za izradu Nacrta zakona o zaradama, drugim primanjima i pravima nosilaca pravosudnih funkcija, kojim zakonskim rješenjem bi se na pravi način obezbijedila nezavisnost sudske grane vlasti i garantovalo dostojanstvo sudijske fukncije. Jer, obaveza donošenja posebnog zakona je preuzeta usvojenim izmjenama Zakona o sudskom savjetu i sudijama, a što predstavlja i preporuku Venecijanske komisije. Ali ne samo to, donošenjem posebnog zakona bi se nastavilo sa sprovođenjem Reformske agende 2024-2027 i obezbijedilo nesmetano dobijanje sredstava iz Instrumenata za reforme i rast u okviru Plana rasta EU za Zapadni Balkan.
Evropska komisija je, kroz Izvještaj o napretku za 2023.godinu, ukazala da, prateći mišljenja koja je Venecijanska komisija davala na predlog izmjena Zakona o sudskom savjetu i sudijama, da verzija zakona koja nije imala unijetu odredbu koja upućuje na donošenje posebnog zakona, nije dovoljna da uskladi Zakon sa EU acquis-om i evropskim standardima u pogledu nezavisnosti, odgovornosti, integriteta i efikasnosti sudstva, i da treba dalju izmjenu. Dakle, istakli su da postoji jasna povezanost integracionog procesa i mišljenja Venecijanske komisije koja jasno pravi razliku između sudija i državnih službenika i zagovara donošenje posebnog zakona kojim će pitanje biti uređeno.
S druge strane, u hitnom Dodatnom mišljenju Venecijanske komisije CDl-PI(2024)007 od 06.05.2024.godine, Venecijanska komisija ističe da preporuka koja se tiče donošenja novog (posebnog) zakonodavstva koje uređuje prava iz rada članova pravosuđa, može biti smatrana u potpunosti ispunjenom samo kada novo zakonodavstvo stupi na snagu, a da do tada, Komisija ponavlja preporuku i insistira na blagovremenom uvođenju posebnog zakonodavstva koje uređuje prava iz rada članova pravosuđa.
Prema tome, Udruženje sudija smatra da je, s obzirom da je funkcionisanje sudske vlasti ključno za održavanje pravnog sistema i zaštitu prava građana, donošenje posebnog zakona od odlučujućeg uticaja na nezavisnost sudske grane vlasti, ali i za obezbjeđenje nesmetanog funkcionisanja sudstva. Osim toga, donošenje istog predstavlja i početak reforme sudskog sistema, način da sudovi dobiju neophodan stručni kadar, kao i jedan od uslova za dobijanje sredstava iz Instrumenata za reforme i rast u okviru Plana rasta EU za Zapadni Balkan. Upravo zbog toga se još jednom mora postaviti pitanje, kome smeta da se obezbijede svi uslovi da sudstvo i suštinski bude nezavisno, da građani dobiju pravdu kakvu zaslužuju, te da se onemoguće bilo kavi uticaji na rad sudova, naročito ako i Venecijanska komisija ukazuje da verzija Zakona o sudskom savjetu i sudijam,a koja nije sadržavala odredbu koja upućuje na donošenje posebnog zakona, nije dovoljna da uskladi Zakon evropskim standardima u pogledu nezavisnosti, odgovornosti, integriteta i efikasnosti sudstva.
Udruženje sudija Crne Gore ukazuje i da nepoštovanje zakonom preuzetih obaveza, ali i neizvršavanje obaveza koje smo preuzeli prema našim evropskim partnerima, značajno ugrožava evropski put Crne Gore, ali nas i udaljava od zajednice demokratskih zemalja kojima stremimo.