Otkrivena je ruska taktika manipulacije javnog mnjenja u zapadnim državama koje su glavni saveznici Ukrajini.
Tajna operacija kodnog naziva “Project Kylo” trebalo je da bude savršeno nevidljiva - bez veza sa ruskim obavještajnim službama, ali to nije spriječilo “Insajder” i “Der Spiegel” da pronađu vezu sa SVR-om, ruskom stranom špijunskom agencijom. Prema procurelim imejlovima i dokumentima, cilj je bio da se podstakne nezadovoljstvo zapadnim vladama, posebno u vezi sa podrškom liberalnih demokratija Ukrajini.
Ključne emocije za igru bile su strah, panika i užas. To je kampanja psihosocijalne manipulacije direktno. “Projekat Kylo” je osmislio Mihail Kolesov, 45-godišnji oficir SVR-a koji je ranije bio stacioniran u glavnom gradu Avganistana, Kabulu. Kolesov je 23. maja 2022. poslao sebi Vord dokument jednostavno pod nazivom Propaganda.
Bio je to nacrt prezentacije koju je Kolesov trebalo da održi tri dana kasnije na zatvorenom sastanku u ruskom Senatu na temu "informacionog rata sa Zapadom“. Forumom je predsedavao bivši sovjetski diplomata Aleksej Puškov, a okupio je poznate pristalice Putinovog režima, poput Marije Zaharove, portparolke Ministarstva spoljnih poslova, kao i stručnjake za psihološki rat iz Ministarstva odbrane i lojalne novinare.
Ruse je zabrinula dominacija proukrajinskih stavova na društvenim mrežama
Puškov je bio ozbiljno zabrinut zbog dominacije proukrajinskih stavova na zapadnim internet platformama. Kremlj je gubio na dva fronta: pravnom i informativnom. Upotreba pojedinih kontrolisanih medija već duže vrijeme nije imala efekta, a pokušaji da se njeguju prijateljske platforme društvenih medija, kao što je Telegram kanal, nisu ispunili očekivanja.
Kolesov je predstavio novi propagandni pristup: sistematski, ciljani i ofanzivne prirode. Umjesto da iznosi direktne proruske argumente, SVR bi trebalo da izazove unutrašnje protivrječnosti između vladajućih elita na Zapadu stvaranjem lažne nevladine organizacije – u stvari zaštitne organizacije koju finansiraju i vode agenti Kremlja – da podstakne antivladine demonstracije u SAD i drugim zapadnim demokratijama.
Lažni oglasi prerušeni u novinske naslove, odnosno kreirani u SVR-u, imaju za cilj da se pojave na kompjuterskim ili mobilnim ekranima ciljne publike na Zapadu i namame ih da kliknu i dođu do Internet resursa pod ruskom kontrolom. Kolesov je predložio stvaranje ultraukrajinskih organizacija civilnog društva koje bi postavljale prevelike zahtjeve ukrajinskim izbjeglicama i tako izgledale nerazumno ili otuđujuće u domaćem biračkom tijelu. Ovaj metod preuzimanja, a zatim diskreditacije mete iznutra kroz ekstremističke aktivnosti je poznata praksa ruskih specijalnih službi.
Tako su nemačke vlasti identifikovale oko 20 očigledno legitimnih medijskih sajtova koji su na tečnom njemačkom pisali "kako Ukrajinci uništavaju ekonomski prosperitet Njemačke“ u tekstovima pod naslovima kao što su “Njemačka tone u beskućništvo” i “Čak i hleb je luksuz”. Evropski političari su se već žalili da Ukrajinci bježe od rata i postaju teret za nacionalne resurse. Na primjer, Fridrih Merc, lider konzervativne Hrišćansko-demokratske unije u Njemačkoj, optužio je ukrajinske izbjeglice za "socijalni turizam“ u septembru 2022. godine. Kasnije se izvinio.
Umiješao se i FSB
Kolesov je svoj predlog podijelio sa kolegom oficirom SVR Mihailom Kuleminom. Između maja 2022. i septembra 2023. razmijenili su preko 10 verzija projekta “Kylo”. U maju 2023. prosledili su kopiju Eduardu Černovolcevu, direktoru tehničko-naučne službe FSB - ruske domaće bezbjednosne agencije.
Ova služba nadgleda, između ostalih, glavnu hakersku jedinicu FSB-a i Institut forenzičkih nauka, koji proizvodi otrove kao što je Novičok, nervni agens korišćen u pokušajima atentata na Sergeja Skripalja i Alekseja Navaljnog. Najdetaljnija verzija projekta “Kylo” datira od 9. januara 2023. Prema tom dokumentu, SVR bi regrutovao timove za rad u različitim zemljama. Veb stranica bi se kreirala i predstavljala kao "nezavisna istražna agencija“, koja bi funkcionisala kao centralno čvorište za manipulativni sadržaj, ne samo štampani već i audio i video materijal za Jutjub i druge društvene medije.
Želimo da izazovemo strah od budućnosti
"Motiv naše kognitivne kampanje u zapadnim zemljama je izazivanje straha od budućnosti, neizvjesnosti, nemogućnosti da se prave dugoročni planovi, nejasne sudbine djece i budućih generacija", navodi se u ruskom dokumentu.
Zanimljivo je da je 2023. godine bilo dosta provokacija koje su izgledale kao da ih je izazvala Rusija. Istraživanje evropskog medijskog konzorcijuma otkriva da je grupa ruskih plaćenika redovno učestvovala u protestima u velikim gradovima poput Pariza, Brisela, Madrida i Haga, protiveći se isporukama zapadnog oružja Ukrajini.
Lažiranje masovnih protesta protiv Ukrajine
Jedan od demonstranata bio je student iz St. Petersburga koji je bukvalno po uputstvima Kolesova pretraživao internet u potrazi za ljudima koji bi se slikali za 100 eura. Slike su korišćene na društvenim mrežama da pokažu da su protesti protiv Ukrajine masovna pojava u Evropi.
Uslijedili su drugi trikovi. Nakon napada Hamasa na Izrael, stotine Davidovih zvezda su u oktobru naslikane na fasadama jevrejskih institucija širom Pariza. Počinioci su dvije osobe iz Moldavije koje su objasnile da su regrutovane putem Telegram poruke. Ova kampanja podsjeća na operaciju KGB-a iz 1950-ih u kojoj su sovjetski i istočnonjemački agenti oskrnavili jevrejska groblja i sinagoge u Zapadnoj Njemačkoj da bi tobože signalizirali uspon nacizma. Da ne bi bilo sumnje u zlokobnu prirodu projekta SVR, Kolesov i Kulemin se slažu da moral i etika nisu važni u ovom tajnom obliku psihološkog rata, s obzirom da su čak i neprijatelji Rusije nesmotreni u svojim metodama.
Konačna verzija projekta
Kulemin je konačnu verziju projekta poslao svom ocu, generalu Aleksandru Kuleminu, penzionisanom oficiru 12. uprave Ministarstva odbrane, koja nadgleda nuklearno oružje. Sudeći po prepisci Kolesova i Kulemina, njihove aktivnosti su bile koordinirane sa GRU, ruskom vojno-obaviještajnom službom. Iako nema informacija u digitalnoj prepisci između Kolesova i Kulemina kada je projekat Kilo zvanično odobren, u martu 2023. dva službenika SVR-a su počela da obrađuju desetine biografija potencijalnih kandidata za sve pozicije. Bilo je poželjno da svi kandidati imaju određeno iskustvo u obavještajnom radu i govore bar jedan strani jezik.
Među dokumentima koji su procurili na Zapad nalazi se i Kolesova biografija. Javna verzija kaže da je Koles šef odeljenja u Peacemaker-u, ruskom bezbjednosnom trustu mozgova. U privatnoj biografiji se navodi da Kolesov radi u SVR 19 godina i da je 2019. godine odlikovan Ordenom zasluga za otadžbinu drugog stepena.
Eliminacija neprijatelja Kremlja
Kolesov i Kulemin sarađuju na drugom projektu pod nazivom Ledorub, što je ruska rijječ za sjekiru ili sjekiru, ili ne previše suptilna referenca na alat kojim je krvnik NKVD-a Ramon Merkader likvidirao Lava Trockog u Meksiku 1940. po Staljinovom naređenju. Ledolomac očigledno uključuje eliminaciju neprijatelja Kremlja u egzilu, barem u smislu diskreditacije. Navodno, SVR je obustavila program atentata tokom 90-ih godina pod vođstvom tadašnjeg direktora Jevgenija Primakova.
Operacija predviđa “potpunu diskreditaciju” u njegovim društvenim krugovima da “čak i komšije prestanu da se pozdravljaju”. Kolesov predlaže širenje lažnih priča da je bivši bankar bio finansijer čečenskog ratnog predsjednika Ramzana Kadirova.
Domet kampanje
"Proširili bismo glasinu da je Kadirov tražen po cijelom svijetu jer ga je bankar prevario“, primetio je Kolesov, „i podsetili publiku da je poslednja akcija Čečena u Bostonu završena terorističkim napadom na tamošnji maraton 2013. godine. “
Kolesov očekuje da će kampanja diskreditacije doći do blizu 600.000 ljudi. “Bravo! Pošto Boston ima 646.000 stanovnika, to znači da smo stigli praktično do svih! Odlični smo!” odgovorio je Kulemin u martu 2023.