Nevladine organizacije (NVO) Akcija za ljudska prava (HRA), Centar za građansko obrazovanje (CGO) i Centar za žensko i mirovno obrazovanje (ANIMA) podnijele su inicijativu za podizanje spomen-obilježja u Herceg Novom, žrtvama deportacije
Inicijativa je podnijeta za podizanje spomen-obilježja u Herceg Novom, žrtvama deportacije izbjeglica 1992. godine.
Iz HRA su saopštili da je inicijativa predata predsjedniku Vlade Dušku Markoviću, ministrima unutrašnjih poslova i kulture i predsjedniku Skupštine Opštine Herceg Novi.
Kako se navodi, podnošenje inicijative predstavlja podršku porodicama deportovanih žrtava.
“U maju i junu 1992. godine, najmanje 66 izbjeglica bošnjačke nacionalnosti iz Bosne i Hercegovine (BiH) nezakonito je uhapšeno na teritoriji Crne Gore, a zatim isporučeno njima neprijateljskoj vojsci bosanskih Srba u BiH”, kaže se u saopštenju HRA.
Kako se navodi, samo 12 osoba deportovanih iz Crne Gore uspjelo je da preživi mučenje u koncentracionim logorima.
“Izbjeglice su po pravilu dovodili u Centar bezbjednosti Herceg-Novi, koji je služio kao sabirni centar. Iz tog mjesta su 25. maja autobusima transportovani u koncentracioni logor u Foču, a 27. maja na neutvrđenu lokaciju u istočnoj Bosni, gdje su ubijeni”, kazali su iz HRA.
Oni su rekli da još nijesu pronađeni posmrtni ostaci svih žrtava.
Iz HRA su podsjetili da su zajedno sa CGO, ANIMA i tadašnjim predsjednikom Savjeta za građansku kontrolu rada policije, Aleksandrom Zekovićem, 2011. godine upitili tri inicijative za uspostavljanje dana sjećanja na žrtve deportacije, postavljanje spomenika žrtvama i izvinjenje žrtvama.
Oni su dodali da, na žalost, do danas nijedna inicijativa nije prihvaćena.
“Spomenik bi trebalo da sačuva uspomenu na žrtve i posluži kao trajno upozorenje novim generacijama službenika Ministarstva unutrašnjih poslova (MIUP) da su dužni da odbiju izvršavanje naređenja koje za posljedicu ima ratni zločin ili drugo kršenje ljudskih prava”, kaže se u saopštenju HRA.
U toj NVO smatraju da bi podizanjem spomen-obilježja država obezbijedila kontinuirano i upečatljivo obrazovanje policijskih snaga i bila primjer u regionu.
Slučaj deportacije izbjeglica, kako su kazali, do danas nije adekvatno krivično procesuiran.
“Prvi pokušaj procesuiranja propao je kada je Vrhovni sud 2015. godine potvrdio pravosnažnu oslobađajuću presudu za sve optužene, iako ona nije bila zasnovana na obavezujućem međunarodnom humanitarnom pravu”, navodi se u saopštenju.
Iz HRA su podsjetili da drugi pokušaj procesuiranja tog slučaja od Specijalnog državnog tužilaštva (SDT) već tri godine očekuju Evropska komisija (EK) i domaća javnost.
“Sporazumnom isplatom obeštećenja porodicama žrtava 2008. Godine, Vlada je pokazala da prihvata odgovornost za stradanje izbjeglica, do koga ne bi došlo da su ostali zaštićeni u Crnoj Gori u kojoj su potražili utočište”, zaključuje se u saopštenju.