Pravoslavna crkva i vjernici slave danas Uskrs, najradosniji hrišćanski praznik, koji simbolizuje pobjedu života nad smrću - Vaskrsenje Hristovo. MONDO vam želi srećan praznik!
Uskrs je najveći hrišćanski praznik jer suština hrišćanskog učenja označava Hristovo vaskrsnuće iz mrtvih, kao pobjeda vjere i života nad smrću.
Na Uskrs se skidaju oltarske dveri da bi se time pokazalo da je Isus Hristos, po crkvenom učenju, uskrsnućem pobijedio smrt i otvorio rajska vrata. Isus je raspet u petak, subotu je preležao u grobu, u Josifovom vrtu, a u nedelju zorom, osjetio se snažan zemljotres i anđeo Božji sletio je na grob. Stražari koji su čuvali grob, u strahu su popadali kao mrtvi, a Isus vaskrsao.
Na Uskrs je, po vjerovanju, Marija Magdalena prva srela Hrista, a onda se on ukazao i svojim učenicima.
Samo učenik Toma, koji je bio odsutan, nije odmah povjerovao da je Hristos uskrsnuo, pa je morao lično da se uvjeri. Odatle u narodu uzrečica: "Nevjerni Toma".
KAKO SE POZDRAVLJA I KOJI SU OBIČAJI
Vjernici se za ovaj praznik pozdravljaju sa: "Hristos vaskrse" i "Vaistinu vaskrse". Zbog velikog značaja Vaskrsenja Hristovog svaka nedelja u toku godine posvećena je Uskrsu i svaka se smatra za mali Uskrs.
Običaj je da se na današnji dan tuca uskršnjim jajima, koja su ofarbana na Veliki petak ili Veliku subotu. Po predanju, ovaj običaj potiče iz vremena Hristovog Vaskrsenja. Marija Magdalena došla je, posle Hristovog vaskrsenja, u Rim radi propovijedanja Jevanđelja. I kada je izašla pred cara Tiberija, pozdravila ga je riječima: "Hristos vaskrse" i pružila mu na dar ofarbano jaje, a po ugledu na nju, hrišćani su nastavili da boje i šaraju jaja.
Da se ne izblamirate: Uskrs ili Vaskrs?!
Vaskršnjim jajetom dočarava se smisao Vaskrsenja - kako iz mrtvila nastaje život. Jer, jaje je samo po sebi mrtva stvar, ali pod uticajem toplote, kad se stavi pod kokoš, razvije se u njemu život i izleže se živo pile, koje svojom snagom razvali svoj grob - ljusku, i izađe na svijet - kao što je i Isus Hristos oživio i iz groba ustao.
Uskrs se proslavlja u krugu porodice, a djeca se posebno raduju “borbi” jajima. Čije se jaje razbije, taj gubi i predaje onome koji ima jače. Prvo ofarbano jaje čuva se u kući godinu dana i naziva "čuvarkuća".
Cijela nedelja uskršnjeg praznika zove se Svijetla nedelja, i tada se pjevaju radosne crkvene pjesme.
Važe i ovi običaji:
- Na uskršnje jutro valja ustati rano, a da ne odete na spavanje prije ponoći, jer ako legnete ranije vjeruje se da ćete onda do narednog Uskrsa biti pospani i lijenji.
- Umiti se hladnom vodom u koju su potopljeni dren, bosiljak i crveno uskršnje jaje.
- Prvo pojedite jaje, pa drugu hranu. Jajetom se omrsite.
- Odlazak u crkvu na jutrenje. U Rusiji je običaj da ko okasni na jutrenje, poliju ga vodom ili bace u rijeku.
- Običaj je i da se djeca dodirnu crvenim jajetom da bi bila crvena i zdrava tokom cijele godine.
- Gosti koji dođu u kuću daruju se uskršnjim jajetom, koje je simbol obnavljanja prirode i života, i radosti kako za onog koji prima, tako i za onog koji daruje.
- Na Pobusni ponedjeljak, odlazi se na groblja i na grobove se odnosi po jedno jaje, za svakog preminulog člana porodice, prijatelja… da bi i preminuli osjetili Vaskrsenje Hristovo.
DATUM USKRSA - PRAVA ZAVRZLAMA
Različit datum obilježavanja Uskrsa nije "novina", bilo je tako i u vrijeme hrišćanskih početaka. Prvi Vaseljenski sabor (u Nikeji 325. godine), pokušao je da to ujednači, pa je odlučeno je da se Uskrs svuda praznuje istog dana. Generalno, potrebno je da se za taj dan ispune tri uslova: da bude posle proljećne ravnodnevice, prve nedelje posle jevrejske Pashe (kod katolika ovo kasnije nije ostalo presudno) i posle prvog punog mjeseca.
Međutim, kako je Julijanski kalendar sve više "mašio" proljećnu ravnodnevicu 21. marta, Zapadna crkva (a vremenom i većina pravoslavnih) prihvatile su tačniji Gregorijanski kalendar, i stvar se zakomplikovala.
Još kad se na to doda da kod pravoslavnih Uskrs ne može biti prije Pashe (povodom koje su se okupili Hrist i apostoli na "Tajnoj večeri") koja se računa po još komplikovanijem lunarnom kalendaru Jevreja, stvar "za smrtnike" postaje nerazjašnjiva.
Kad se zna datum Pashe onda se prema tablicama, koje jedinstveno za sve pravoslavne pravi Jerusalimska patrijaršija (i koje nema veze sa pravim, astronomskim "punim mejsecom"), određuje datum Uskrsa za tu godinu.
Danas za to postoji matematički algoritam za dobijanje uskršnjeg datuma (Gausov algoritam).
Kako bilo, Uskrs uvijek pada u za nedelju, a kod pravoslavnih hrišćana, bez obzira da li kao crkveni koriste Julijanski ili Gregorijanski kalendar, može "pasti" u razmaku od 35 dana - od 4. aprila do 8. maja (po gregorijanskom kalendaru koji inače svakodnevno koristimo).
Zbog toga i ponekad velika razlika između dana kada slave katolici i protestanti a kada pravoslavni, Ta razlika može biti i 47 dana.
Srećan Uskrs! Hristos vaskrse!