Mještani zahtijevaju stopiranje svih aktivnosti za proglašenje Parka prirode. Smatraju da je, prije svega, trebalo naručiti izradu dokumenta na koji način unaprijediti razvoj Rovaca kao ruralnog područja.
Mještani Rovaca mahom traže obustavu svih daljih aktivnosti koje vode ka usvajanju predloženih dokumenata za proglašenje Parka prirode Mrtvica.
Tvrde da ne postoje podloge u razvojno-planskim dokumentima za usvajanje Nacrta odluke i Studije zaštite i proglašenja zaštićenog područja te rijeke sa okolinom. Smatraju da je, prije svega, trebalo naručiti izradu dokumenta koji bi odgovorio na pitanje na koji način unaprijediti razvoj Rovaca kao ruralnog područja.
U zaključcima s javnih prezentacija ocijenili su i da je stvaranje Parka prirode put da se iseli “i onih 20 odsto Rovčana koji su ostali da žive na tom prostoru”.
Javna rasprava o nacrtima odluke i studije, na zahtjev mještana tog kraja, produžena je do 5. septembra. U međuvremenu, organizovane su dodatne javne prezentacije u Veljem Dubokom, te u mjesnim zajednicama (MZ) Međuriječje, Vlahovići i Bulatovići, Mrtvo Duboko i Granica, na kojima su mještani imali puno zamjerki na predložene dokumente, prenose Vijesti.
“Studija nije u saglasnosti sa Zakonom o zaštiti prirode, a nijesu ispoštovani ni ostali zakonski propisi, koji tretiraju lokalnu samoupravu, njen rad, postojanje i organizaciju. Kome je to u interesu da se prije plansko-razvojne dokumentacije na nivou države, a nakon toga i Opštine Kolašin (plan opšte regulacije i drugi razvojni planovi), donese Strategija zaštite rijeke Mrtvice s okolinom? Zbog čega predlozi plana razvoja Rovaca, dostavljeni Opštini Kolašin, nikada ne zavrijediše pažnju i razmatranje?”, pitaju u MZ Velje Duboko.
Smatraju i da su Studijom ugrožena prava vlasnika imovine na tom prostoru, ali i da su “rijeka Mrtvica i njena okolina dovoljno zaštićene od zlonamjernih poduhvata”.
Podsjećaju da su pješačku stazu probili prvo Veljedubočani, a onda JNA u akciji kojom je rukovodio general Danilo Jauković.
“Sad se, izgleda, ono što je nekad osuđivano u vezi s probijanjem kanjona želi na brzinu iskoristiti i uraditi da se na tuđoj imovini postavi rampa, kod koje će se naplaćivati prolaz - putarina kroz kanjon i preko privatne imovine. Pritom, vlasnicima te zemlje ne pada na pamet da se na taj način okoriste”, piše u zaključcima MZ Velje Duboko.
Ocjenjuju da je neshvatljivo da se štiti, ne samo kanjon rijeke Mrtvice, već i okolina u površini od oko 7.500 hektara. Problem je, tvrde, u zadatku koji je dat Agenciji za zaštitu životne sredine, a Studija je, konstatuju, “morala biti strogo ekološka, bez zadiranja u svojinsko-pravna pitanja i predloge rješenja da se na tuđoj imovini uspostavlja pravo tutorstva”.
“Radi se o posebnom vidu ujdurme, jer naručilac nije u stanju da sačini urbanističko rješenje na lokaciji Kapetanovo jezero, već je omogućeno pojedincima da za svoj račun i po svom nahođenju devastiraju prostor na ovoj lokaciji. Nadležni nijesu u stanju da sprovedu pravosnažna rješenja o uklanjanju pojedinih objekata”, konstatuju u Rovcima.
Nacrtom studije zaštite predloženo je da kanjon rijeke Mrtvice sa okolinom bude park prirode (PP), na koji se primjenjuju smjernice iz IUCN-ove (Međunarodna unija za zaštitu prirode) kategorije IV za upravljanje zaštićenim područjima prirode.
U tu kategoriju, kako podsjećaju u Nacrtu, koji je, na predlog Opštine Kolašin, obradila Agencija za zaštitu životne sredine, spadaju zaštićena područja čiji je prioritetni cilj zaštita/očuvanje određenih vrsta ili staništa. Veliki dio područja u toj kategoriji “zahtijeva redovne, aktivne intervencije za zadovoljavanje potreba određenih vrsta ili za održavanje staništa, ali to nije uslov za ovu kategoriju upravljanja zaštićenim područjima”.
Područje koje je obrađeno u Studiji zaštite nalazi se na teritoriji opštine Kolašin, a odnosi se i na dio toka rijeke Morače.
Kanjon Mrtvice, kako piše u nacrtu Studije, nije samo geomorfološki i hidrogeološki fenomen,”već i veoma interesantan i specifičan skup raznolikih zajednica živoga svijeta, u kojima su na poseban način integrisani fizički, hemijski i biološki sistemi”.
“U kanjonu rijeke Mrtvice registrovali smo 122 vrste mahovina, što predstavlja 1/5 flore mahovina Crne Gore”, konstatovano je, između ostalog, u tom dokumentu.
Podaci o biodiverzitetu budućeg zaštićenog područja “kanjon rijeke Mrtvice s okolinom” obezbijeđeni su u okviru terenskih istraživanja koja su izvršena tokom 2022. godine. U okviru istraživanog područja (slivno područje Morače do Smokovca) kanjon rijeke Mrtvice je prepoznat kao Važno biljno stanište - Important plan Area (IPA) u Crnoj Gori.
Zahtjev Agenciji za izradu Studije podnijela je, prije dvije godine, Opština Kolašin, na inicijativu nevladinih organizacija Eko-tim i TNC. U nastavku postupka, to jest nakon što dokument prođe javnu raspravu, trebalo bi da se donese Akt o proglašenju zaštićenog područja. Nacrtom su definisani i mogući načini upravljanja PP, pa se Opštini preporučuje, pored odluke o PP da donese i Odluku o određivanju upravljača do formiranja preduzeća koje će preuzeti ulogu upravljača uz nadzor Sekretarijata za zaštitu životne sredine. Za potrebe izrade studije sprovedeno je i istraživanje javnog mnjenja, koje je pokazalo da većina ispitanika želi zaštitu tog prostora.