Uginule životinje zakopavati, spaljivati na stočnom groblju ili jami grobnici koja ispunjava propisane uslove
Od sredine jula do danas Q groznica je potvrđena kod goveda na sedam gazdinstava (na pet lokacija) na području opštine Danilovgrad i na 10 gazdinstava sa mliječnim kravama u opštini Nikšić. U svim slučajevima, osim jednog, radi se o gazdinstvima sa većim brojem mliječnih goveda (od 10 do 200) sa kojih se sirovo mlijeko otprema direktno mljekare. Do danas eutanazirana su 102 goveda, a zbog nepostojanja lokacije za neškodljivo uklanjanje leševa usmrćenih životinja, na gazdinstvima se nalazi oko 50 goveda nad kojima će se izvršiti eutanazija, kazala je za Gradski portal Sunčica Boljević, pomoćnica direktora – Sektor za veterinu Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove.
Naglasila je da pojava Q groznice nije novina u Crnoj Gori jer se poslednjih nekoliko decenija sporadično registruje, najčešće kod ovaca, a rjeđe kod goveda, kao i u svim ranijim slučajevima pod budnim je okom nadležnih veterinarskih službi, piše Gradski portal.
„Ministarstvo, Uprava i terenska veterinarska služba sprovode sve mjere u cilju suzbijanja ove zarazne bolesti, zaštite zdravlja ljudi i stočnog fonda, u skladu sa važećim propisima. U ovoj godini, od sredine jula do danas Q groznica je potvrđena kod goveda na 7 gazdinstava (na 5 lokacija) na području opštine Danilovgrad i na 10 gazdinstava sa mliječnim kravama u opštini Nikšić. U svim slučajevima, osim jednog, radi se o gazdinstvima sa većim brojem mliječnih goveda (od 10 do 200) sa kojih se sirovo mlijeko otprema direktno u prerađivačke objekte (mljekare)“, rekla je Boljević.
Obavijestila je da je do danas eutanazirano 102 goveda, a zbog nepostojanja lokacije za neškodljivo uklanjanje leševa usmrćenih životinja, na gazdinstvima se nalazi oko 50 goveda nad kojima će se izvršiti eutanazija.
Uginule životinje zakopavati, spaljivati na stočnom groblju ili jami grobnici koja ispunjava propisane uslove
Napomenula je da se u skladu sa Naredbom za sprječavanje pojave, otkrivanje, suzbijanje i iskorjenjivanje zarazne bolesti Q groznica kod goveda („Sl. list CG“, broj 80/2024) testiranja na gazdinstvima na kojima je potvrđena Q groznica vrše kontinuirano, pa je, kako je kazala, za očekivati otkrivanje novih slučajeva.
„Brzo uklanjanje sa gazdinstva svih grla kod kojih je dokazana Q groznica (laboratorijski ili sa kliničkim simptomima), kao i striktno poštovanje i sprovođenje svih mjera koje su naložili veterinarski/e inspektori/ke držaocima životinja, ključne su mjere za efikasno spriječavanje daljeg širenja bolesti. Kako smo više puta naglašavali, neškodljivo uklanjanje leševa životinja uginulih/usmrćenih od zaraznih bolesti je veoma izazovan proces s obzirom da u Crnoj Gori još ne postoji uspostavljen sistem za sakupljanje, preradu ili uništavanje nus proizvoda životinjskog porijekla, uključujući i leševe životinja“, rekla je Boljević.
Dodala je da osim u objektima za preradu ili uništavanja nus proizvoda, leševi životinja i nus proizvodi životinjskog porijekla mogu se odlagati zakopavanjem ili spaljivanjem na stočnom groblju ili jami grobnici koja ispunjava propisane uslove, odnosno na licu mjesta.
„Do danas, nijedna lokalna samouprava nije ispunila propisanu zakonsku obavezu odnosno nema stočno groblje, ni jamu grobnicu za zbrinjavanje leševa uginulih/usmrćenih životinja, kao ni definisanu lokaciju za istu“, istakla je Boljević.
Poručila je da kako bi se obezbijedilo brzo uklanjanjanje životinja oboljelih od Q groznice sa gazdinstva, Uprava se je u više navrata obraćala lokalnim samoupravama za obezbjeđivanje lokacije na kojoj će se izvršiti neškodljivo uklanjanje leševa uginulih/usmrćenih životinja, uz dostavljanje uslova koji moraju biti ispunjeni u pogledu zaštite zdravlja ljudi, životinja i životne sredine.
„Svjedoci smo da proces određivanja lokacije od strane lokalnih samouprava tekao veoma sporo – prve dvije lokacije u opštini Nikšić i Dnilovgrad, a dodatno je usložnjen protestima građana koji su blokirali puteve i veoma energično se suprotstavljali sprovođenju neškodljivog uklanjanja i zakopavanja na prethodno određenim lokacijama. Sve ovo je uslovilo dodatno odlaganje određivanja lokacija od strane nadležnih službi opština Danilovgrad i Nikšić, a samim tim je i prolongiran proces uklanjanja zaraženih grla sa gazdinstava, što pogoduje širenju zaraze. S tim u vezi, Vlada Crne Gore je na 49 sjednici usvojila Informaciju o potrebi obezbjeđivanja lokacija za neškodljivo uklanjanje leševa životinja uginulih/usmrćenih od zaraznih bolesti, sa zaključcima, kojim su zadužene lokalne samouprave Danilovgrada i Nikšića da u najkraćem roku odrede lokaciju/lokacije za neškodljivo uklanjanje. Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede i Upravi za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove je dostavljen je predlog lokacija, i očekujemo da se već početkom sledeće nedelje pristupi sprovođenju mjera, ako ispunjavaju sve propisane uslove“, ocijenila je Boljević.
Pozivajući se na preoporuke Stručnog tima, formiranog od strane direktora Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove, ona je istakla da ukoliko se sve propisane mjere ne poštuju i ne sprovode, uzaludan svaki napor suzbijanja zarazne bolesti, a svako sprovođenje ostalih mjera u takvoj situaciji gubi smisao i stručnu opravdanost.
Svi veterinari se nalaze na terenu
Boljević je posebno naglasila da veterinari iz veterinarskih ambulanti sa ovih područja sprovode mjere za sprečavanje pojave, otkrivanje, liječenje, suzbijanje Q groznice.
„Eutanaziju sprovode veterinari uz poštovanje propisanih i pravila struke, injekcionim sredstvima za eutanaziju, uz prethodno omamljivanje životinje. Odmah po utvrđivanju Q groznice na nekom gazdinstvu, obavještava se nadležna epidemiološka služba koja sprovodi mjere iz nadležnosti vezano za u cilju sprječavanja obolijevanja ljudi, pravovremene dijagnoze i liječenja eventualno oboljelih osoba (testiranje izloženih osoba, edukacija o prevenciji, distribucija edukativnog materijala). Ovo uključuje i veterinare i ostalo veterinarsko osoblje koje je bilo u kontaktu sa životinjama kod kojih postoji sumnja odnosno potvrđena Q groznica“, istakla je Boljević.
U Evropi ne postoje opšteprihvaćena pravila tretiranje Q groznice
Pomoćnica direktora Uprave za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove ističe da je Q groznica je globalno pristuna i da u skoro svim zemljama Evrope, ne postoje standardi i zakonodavstvo za kontrolu ove bolesti.
„Q groznica je bolest koja je prisutna na svim kontinentima i endemična je u gotovo svim predjelima u kojima postoje životinje – rezervoari uzročnika, te predstavlja globalni rizik za javno zdravlje i zdravlje životinja. Bolest je prisutna i u zemljama u okruženju. Iako je globalno pristuna, skoro u svim zemljama Evrope, ne postoje standardi i zakonodavstvo za kontrolu ove bolesti. Države, u zavisnosti od pojave bolesti, stepena opasnosti i procjene rizika, pojedinačno preduzimaju različite mjere za kontrolu i suzbijanje ove bolesti. U Crnoj Gori je prisutna više decenija, sporadično se pojavljivala, najčešće na gazdinstvima sa ovcama, a u manjem broju kod goveda. U svim slučajevima su odmah preduzete sve propisane mjere i bolest stavljena pod kontrolu“, ocijenila je Boljević.
Ona je kazala da su sva gazdinstva, na kojima je bolest potvrđena, pod nadzorom veterinarske službe, a veterinarski inspektori su na svakom gazdinstvu naredili sprovođenje mjera kojih se moraju pridržavati držaoci stoke.
„Te mjere podrazumijevaju zabranu kretanja životinja sa i na gazdinstvo, izdvajanje i odvojeno držanje na zarazu sumnjivih životinja od goveda kod kojih nije utvrđeno prisustvo antitjela protiv uzročnika Q groznice, zabranu prodaje i korišćenja mlijeka, osim u objekat za preradu mlijeka radi termičke obrade, najmanje na temperaturi pasterizacije i zabranu prodaje i korišćenja i proizvoda od termički neobrađenog mlijeka do dobijanja negativnih rezultata ispitivanja na nivou cijelog stada“, poručila je Boljević.
Dodala je da je obavezna obavezna prijava svake promjene zdravstvenog stanja na gazdinstvu, rođenja avitalne teladi i svakog pobačaja prijemčivih životinja na gazdinstvu.
„Nakon uzimanja odgovarajućih uzoraka za laboratorijsko ispitivanje, obavezno neškodljivo uklanjanje i uništavanje bez odlaganja, zakopavanjem ili spaljivanjem, pobačenih plodova, mrtvorođene teladi (jagnjadi i jaradi, ukoliko se ista drže na ovim gazdinstvima), uginulih životinja, plodovih voda i placentom; zabrana korišćenja stajskog đubriva i tečnog otpada (osoke) sa gazdinstva, skladištenje stajskog đubriva iz objekata koje koriste životinje na mjestu kojem životinje nemaju pristup, tretiranje stajskog đubriva i tečnog otpada na gazdinstvu odgovarajućim sredstvom za dezinfekciju prema uputstvu proizvođača i zabranu njihovog korišćenja u trajanju od najmanje 40 dana odnosno kompostiranje stajskog đubreta, pokrivenog najlonom namanje 90 dana, sprovođenje mjera dezinfekcije, dezinsekcije i deratizacije i druge mjere za sprečavanje širenja infekcije“, kazala je Boljević.
Preduzete sve mjere da se mlijeko zaraženih životinja ne nađe na tržištu
Istakla je da su preduzete sve neophodne mjere kako bi se spriječilo da se mlijeko sa gazdinstava na kojima postoji sumnja, odnosno na kojima je potvrđena bolest ili proizvodi napravljeni od njega, nađe na tržištu, piše Gradski portal.
„Na svim gazdinstvima na kojima je potvrđena Q groznica, od strane veterinarskih inspektora naložene su i preduzete sve neophodne mjere kako bi se spriječilo da mlijeko sa gazdinstava na kojima postoji sumnja odnosno na kojima je potvrđena bolest ili proizvodi napravljeni od njega se nađe na tržištu prije nego prođe propisanu termičku obradu, što je propisano Naredbom za sprečavanje pojave, otkrivanje, suzbijanje i iskorjenjivanje zarazne bolesti Q groznica kod goveda („Sl. list CG“, broj 80/2024)“, naglasila je Boljević.
Na kraju je kazala da je veoma je važno poštovanje svih propisanih i preporučenih mjera za kontrolu ne samo Q groznice već i ostalih zaraznih bolesti životinja.
„Kako ovu bolest nije moguće iskorjeniti sa teritorije Crne Gore već je neophodno sprovoditi mjere za kontrolu bolesti: Prije svega, preventivne mjere na gazdinstvima sa životinjama koje treba da sprovode držaoci životinja, a koje uključuju biosigurnosne mjere na gazdinstvu (npr., održavanje dobre higijene na farmi, redovno čišćenje, pranje i dezinfekciju i dezinsekciju objekata, pravilno odlaganje stajnjaka, nabavku novih grla sa registrovanih gazdinstava i dr) i obaveznu prijavu svake promjene zdravstvenog stanja nadležnoj veterinarskoj ambulanti, i druge zakonom propisane obaveze. Takođe, na gazdinstvima na kojima je laboratorijski potvrđena sumnja ili pojava bolesti Q groznice sprovođenje svih mjera definisanih Naredbom za sprečavanje pojave, otkrivanje, suzbijanje i iskorjenjivanje zarazne bolesti Q groznica kod goveda, koje nalaže veterinarski inspektor“, zaključila je Boljević.