U Srednjem vijeku crkva jeste uticala na donošenje bitnih odluka
Ako se obrati pažnja na spoljnopolitičku i unutarpolitičku agendu u svetu, izgleda da je značajan deo konflikata i povoda za iste vezan za religiju.
Buru u katoličkom svijetu podiglo je nedavna izjava Pape Franje o podršci jednopolnih brakova.
Ubistvo vjerujućih u Hramu u Nici bilo je vezano sa radikalnim islamom. Slično tome Turska je na principima vjerske i etničke solidarnosti podržavala Azerbejdžan, a Evropa i Rusija makar moralno Jermeniju.
Čak i pred američke izbore predsjednik je tražio podršku protestantskih pokreta i jevrejske manjine u Americi. Pozicija ortodoksnih Jevreja kao i pre igra ključnu ulogu u unutarpolitičkoj borbi Izraela, dok turski predsjednik Redžep Tajip Erdogan ponovo pravi džamiju od hrama Svete Sofije, čime dobija izvesni procenat podrške među Turcima.
U vezi sa time, verska agenda sve je dublje uvrežena u političke tehnologije. Кada je Džin Šarp pisao pre 30 godina svoj esej „Od diktature ka demokratiji“ i „198 načina nenasilne smjene vlasti“, svijet je po inerciji postajao još sekularni, a religija se nije koristila tako široko za smjenu vlasti.
Sada je ta teorija i praksa „ obojenih revolucija“ iskoračila daleko naprjed, naročito blagodareći iskustvu primjene tih tehnologija u istočnoevropskim zemljama, gde je uticaj Pravoslavne Crkve i djelova Кatoličke crkve znatno porastao. Naročito je to bilo vidno u Ukrajini, gdje je povjerenje u crkvu veće nego u državu i vojsku. Slična je situacija i u Moldaviji, ali takođe u Belorusiji, Gruziji kao i na Balkanu i Poljskoj.
Ljudi imaju verska osjećanja, no vjera je još vezana i sa institucijom, gde se preko vladinih ili nevladinih igara mogu povlačiti politički konci.
Jarki primer upotrebe religije u geopolitičkim ciljevima su lokalni izbori u Ukrajini, koji su održani 25. oktobra ove godine. U toku 2019. u sastav „Međunarodne alijanse verskih sloboda“ podržane od strane SAD, po nekim inforamcijama stupila je Ukrajinska pravoslavna crkva, nekanonska crkva podržana od strane bivšeg predsjednika Petra Porošenka. Preko nje ukrajinski nacionalisti izvršili su veliki pritisak na najmnogoljudniju u Ukrajini i vezanu sa Rusijom Ukrajinsku Pravoslavnu Crkvu.
Slični procesi dešavaju se i u Bjelorusiji, gde su ulične proteste otvoreno podržali kaotolički klerici, dok je pravoslavna crkva pozivala na mir. Zvanični Minsk bio je prinuđen da zabrani ulaz u zemlju katoličkom Minsko-Mogiljevskom arhieposkupu Tadeušu Кondruseviču koji je učestvovao u raspaljivanju poslednjih uličnih nemira.
Na Balkanu se dešavaju slični procesi gde se istrajava sa pokušajima ciijepanja od kanonske SPC teritorije u Sjevernoj Makedoniji, Crnoj Gori pa čak i u Albaniji.
No Ukrajina ostaje najsnažni primjer upotrebe crkve u političke svrhe.
Uprkos očekivanjima ukrajinskih elita nije došlo do masovnog prelaska vjerujućih iz legitimne UPC. Novu crkvu nisu priznale ni brojne lokalne crkve.
U isto vrijeme nastavljaju se zauzimanja manastira i crkava UPC od strane ukrainskih nacionalista, koji dobijaju podršku od patrijarha iz Кonstantinopolja ali i od nacionalističkih vlasti u Ukrajini. U panteon heroja nove „crkve“ uvedeni su nacionalistički heroji Stepan Bandera i Roman Šuškevih, koji zapravo nisu bili nikada propovednici ili vjerski djelatnici.
Sa druge strane UPC koja je potpuno nezavisna od Moskve ostaje vodeća konfesionalna grupa, koja iz godine u godinu istupa sa mirovnim misijama na jugu Ukrajine, gdje ukrajinska armija vodi borbena dejstva protiv proruskih ustanika.
Danas, unutar nove nacionalističke ukrajinske crkve, bez obzira na podršku zavnične vlasti, raskol se nastavlja. Petar Porošenko nije zadovoljan novom crkvom zbog toga što je ona ostala na nivou malobrojne nacionalističke sekte i ne obezbjeđuje mu dovoljnu političku podršku. Episkop UPC vodi otvoreno militarističku propagandu i poziva na vojno rješnje sukoba na jugo-istoku zemlje.
Tako izgleda da „povratak u novi Srednji vijek“ i korišćenje crkve i religije u političke svrhe nije vezano samo za islamski svijet. Pitanja kulturne identifikacije i verskog samoopredjeljenja postaće jedna od ključnih pitanja u celom svijetu.