Vijest da su američki arheolozi na Svetoj Gori koje je još od 9. vijeka bilo nedostupno za žene, na teritoriji manastira Pantokrator otkrili ženski skelet šokirala je pravoslavni svijet.
Informacija je najprije uzeta sa rezervom, ali kada je definitvno potvrđeno da je riječ o kostima žene, počele su da se razvijaju brojne teorije ko bi to mogao da bude...
Jedna od verzija je da je reč o Jeleni Stracimirović Nemanjić - supruzi cara Dušana Silnog! Zbog istorijskih podataka da je ona neko vrijeme provela na Svetoj Gori, nagađa se da kosti koje su pronađene mogu biti njene jer na osnovu načina na koji je sahranjena, jasno je da se radi o važnoj ličnosti koja potiče iz uticajne porodice, piše "Kurir."
Carica Jelena je zimu 1347/1348. godine provela na Svetoj Gori. Tako je Jelena ušla u istoriju kao prva žena koja je nogom kročila na Svetu Goru.
Zapisi svjedoče o tome da je sve vrijeme nošena u nosiljci kako ne bi dotakla svetu zemlju. U nosiljci je jela, spavala, nuždila i dr. Ona je došla na Svetu Goru zbog epidemije kuge koja je između 1347. i 1354. godine pokosila Evropu. Upravo na ovim istorijiskim podacima se zasniva teorija da kosti koje su nedavno pronađene mogu biti njene.
Jelena je bila ćerka despota Stracimira i Kerace Petrice, rođena oko 1310. godine. Njen brat, Jovan Aleksandar postao je bugarski car 1331. godine, poslije državnog udara u kojem su sa vlasti zbačeni Dušanova tetka Ana Neda i njen sin Jovan Stefan.
Oni su postavljeni na vlast u sklopu mirovnog ugovora, koji su Srbija i Bugarska sklopile, poslije bitke kod Velbužda, u kojoj je poginuo bugarski car Mihajlo III Šišman. Iste godine i Dušan je izvršio državni udar i zbacio sa vlasti svog oca, Stefana Dečanskog.
Dvojica vladara su sklopila sporazum koji je potvrđen Jeleninom udajom za Dušana, na Uskrs, 19. aprila 1332. godine, a odnosi između dvije države su ostali dobri do kraja Dušanovog života. Godine 1336. dolazi do pogoršavanja odnosa između Dušana i Jelene. Oni nisu imali djece te je Dušan namjeravao da se razvede. Pregovarao je sa austrijskim vojvodom Otonom da se za Dušana uda njegova sinovica, ćerka svetorimskog kralja Fridriha Lijepog. Jelena je, kada je saznala za ove planove, požurila da rodi sina. Tako je krajem 1336. ili početkom 1337. godine rođen Uroš.
Rođenje Uroša naglo je uvećalo Jelenin ugled na srpskom dvoru. Od 1336. godine Jelena ima veliki uticaj na svoga muža.
O Jeleninom uticaju svjedoči i to što je jedan od najmoćnijih vlastelina Dušanovog carstva, Jovan Komnin Asen, bio njen brat. Asen, brat Jelene i bugarskog cara Jovana Aleksandra, nosio je titulu despota. Po rangu, Asen je bio iznad despota Simeona Siniše Nemanjića, polubrata cara Dušana.
Poslije smrti cara Dušana 1355. godine Jelena se zakaluđerila kao monahinja Jelisaveta i sa sinom je završila gradnju manastira Matečje kod Kumanova.