Od početka rata u Ukrajini, broj poginulih ruskih vojnika ostaje jedna od najstrože čuvanih tajni Kremlja. Procjene se kreću od nekoliko hiljada do više od milion žrtava. Šta je istina, i zašto se o tome ne smije govoriti?
Koliko je ljudi stradalo od početka ruske invazije na Ukrajinu? Na ovo pitanje nije moguće dobiti precizan odgovor. Postoje samo procjene koje se zasnivaju na obavještajnim podacima, analizi i pretpostavkama.
Rusija je samo jednom objavila broj svojih poginulih vojnika, i to prije gotovo tri godine. U septembru 2022. godine, Ministarstvo odbrane saopštilo je da je od početka invazije do tada poginulo nešto manje od šest hiljada ruskih vojnika.
Portparol predsjednika Putina, Dmitrij Peskov, u februaru ove godine odbio je da komentariše nezavisne procjene prema kojima je do tada poginulo oko 95.000 ruskih vojnika. Rekao je da "ne zna da li su ti brojevi tačni" i da su takve informacije "u isključivoj nadležnosti Ministarstva odbrane".
Ruske vlasti podatke o gubicima smatraju državnom tajnom i ne objavljuju ih javno, a od početka invazije na snazi su posebni zakoni koji krivično gone "širenje lažnih informacija" o vojsci.
Svako objavljivanje broja poginulih koje se razlikuje od zvaničnih podataka, kojih, inače, uglavnom nema u javnosti, tretira se kao širenje "dezinformacija o Oružanim snagama Ruske Federacije".
Za to su predviđene novčane kazne, ali i zatvorske, u najtežim slučajevima do 15 godina zatvora. Vjerovatno najpoznatiji primjer primjene ovog zakona jeste slučaj novinarke Marije Ponomarenko, koja je 2023. godine osuđena na šest godina zatvora zbog "širenja lažnih informacija" o ruskoj vojsci.
Ona je, pišući o ruskom napadu na pozorište u Marijupolju, objavila informacije o civilnim žrtvama i gubicima ruske strane. Početkom ove godine, kazna joj je produžena za još 22 mjeseca zbog navodnog "ponašanja u zatvoru".
Više lokalnih novinara i aktivista osuđeno je na novčane kazne ili do pet godina zatvora jer su objavljivali stvarne brojeve poginulih vojnika iz svojih regiona, oslanjajući se na informacije sa lokalnih grobalja, škola ili umrlica iz novina.
Ni Ukrajina ne objavljuje svoje gubitke
Sličnom metodom služe se i ruski servis BBC-ja i nezavisni portal Mediazona. Oni navode da su do 13. avgusta 2025. godine potvrdili identitet 121.507 poginulih ruskih vojnika. Ti podaci zasnivaju se na javno dostupnim izvorima, umrlicama, objavama na društvenim mrežama i izveštajima lokalnih vlasti.
Procjenjuju da bi stvarni broj poginulih mogao biti između 185.000 i 260.700, uključujući i proruske borce iz Donjecka i Luganska.
Ukrajinska strana redovno objavljuje procjene o ruskim gubicima još od početka invazije. Prema tim podacima, ukupni ruski gubici, uključujući poginule, ranjene, zarobljene i nestale, do avgusta 2025. godine dostigli su oko milion ljudi.
Procjene ukazuju da je broj poginulih ruskih vojnika između 200.000 i 300.000, na osnovu uobičajenog odnosa između poginulih i ranjenih, koji se kreće od 1:3 do 1:4.
Ukrajinci tvrde da se ti podaci temelje na obavještajnim izvorima, izvještajima sa fronta, presretnutim komunikacijama i analizi uništene vojne opreme.
Ipak, te brojke često se dovode u pitanje od strane zapadnih analitičara, koji smatraju da su preuveličane i dio propagandne borbe protiv agresora.
S druge strane, ni Ukrajina ne objavljuje zvanične podatke o svojim vojnim gubicima u ratu sa Rusijom, zvanično zbog bezbjednosnih razloga, ali i kako bi se izbjeglo narušavanje morala stanovništva i sprečilo pružanje korisnih informacija neprijatelju.
Procjene zasnovane na demografskim gubicima
Nezavisni ruski mediji Meduza i Important Stories (oba zabranjena u Rusiji i djeluju iz inostranstva) zajednički su objavili procjene broja poginulih ruskih vojnika u ratu u Ukrajini, koristeći istraživačke metode koje obuhvataju analizu javno dostupnih izvora, demografskih podataka i statističkih modela.
U zajedničkom istraživanju, objavljenom u februaru na treću godišnjicu početka invazije, procijenili su da je između 160.000 i 165.000 ruskih vojnika, uključujući oficire, ugovorce, mobilisane i druge borce, poginulo od početka agresije na Ukrajinu.
Ova procjena temelji se na upoređivanju potvrđenih lista poginulih, koje su sastavljali volonteri unutar Rusije, i podacima iz Državnog registra nasledstva, uz analizu viška muške smrtnosti.
U istraživanje nisu uključeni strani borci koji su se borili na ruskoj strani, niti ranjeni vojnici. Posebno je naglašen visok broj gubitaka među mlađim muškarcima u Rusiji, što potvrđuju i statistike koje pokazuju značajno smanjenje muške populacije uzrasta između 20 i 40 godina, prema podacima ruskog zavoda za statistiku.
Najveći ruski gubici od Drugog svjetskog rata
Zapadne države i mediji imaju različite, ali generalno veoma visoke procjene broja poginulih ruskih vojnika u Ukrajini, koje se temelje na obavještajnim izvorima i analitičkim procjenama.
Britansko Ministarstvo odbrane je u junu 2025. procijenilo da je skoro milion ruskih vojnika poginulo ili ranjeno od početka invazije na Ukrajinu. Od tog broja, vjeruje se da je oko 250.000 poginulih, dok ukupni gubici (uključujući ranjene) prelaze 950.000.
Britanci naglašavaju da su ovo najveći ruski gubici još od Drugog svjetskog rata, čak pet puta veći od ukupnih gubitaka u svim ruskim i sovjetskim ratovima od 1945. do 2022. godine.
Prema deklasifikovanom izvještaju američke obavještajne službe iz decembra 2023, Rusija je tada imala oko 315.000 poginulih i ranjenih vojnika koji su trajno onesposobljeni za borbu.
Od tada nije bilo novih zvaničnih dokumenata, ali je The New York Times u martu 2025, pozivajući se na američke obavještajne izvore, objavio da je broj poginulih i ranjenih ruskih vojnika prešao 700.000, od čega se procjenjuje da je između 200.000 i 250.000 poginulih.
Centar za strateške i međunarodne studije (CSIS), kao i The Guardian, pozivajući se na podatke zapadnih obavještajnih službi, u junu ove godine procijenili su da je ukupan broj ruskih vojnih žrtava dostigao milion, sa oko 250.000 poginulih.
Te procjene se zasnivaju na satelitskim snimcima, presretnutim komunikacijama i izvještajima sa terena. Većina zapadnih medija navodi da je, usled stalnih ofanziva, broj poginulih ruskih vojnika vjerovatno dva do tri puta veći od broja poginulih ukrajinskih vojnika.
Visoka cijena rata
Vojni analitičar Stjuart Krofords izjavio je za BBC da su brojevi poginulih ogromni, ali da su razumljivi s obzirom na prirodu ovog rata:
"Milion žrtava djeluje kao nevjerovatna cijena za ograničene uspjehe Putinove vojske u Ukrajini od februara 2022. Ali možda mi na tu cijenu gledamo kroz zapadnu prizmu. Za Zapad, kapital rata su tehnologija i municija; za Ruse su to ljudi, i tako je oduvijek bilo kroz istoriju."
Stručnjak za rusku vojsku, Majkl Kofman, u svojoj analizi za Foreign Affairs piše:
"Ruski gubici u Ukrajini odražavaju brutalnu stvarnost rata iscrpljivanja. Iako su brojevi ogromni, oni ne ukazuju na promjenu ruske strategije, koja se oslanja na masovnu mobilizaciju i žrtvovanje ljudstva za minimalne taktičke dobitke."
The New York Times procjenjuje da se u svakom trenutku oko 400.000 ruskih vojnika nalazi na ukrajinskom ratištu. U tu brojku ulaze redovni vojnici, mobilisani rezervisti, ugovorni vojnici i borci iz proruskih milicija.
I pored ogromnih gubitaka, i uz Krim koji je anektiran još 2014. godine, ruska vojska je za tri i po godine uspjela da zauzme manje od 20 odsto teritorije Ukrajine.
(MONDO/Jutarnji)