Mađarski premijer Viktor Orban postepeno gubi svoj ruski popust na naftu.
Ministar spoljnih poslova Republike Mađarske Peter Sijarto rekao je početkom nedelje tokom boravka u Sankt Peterburgu u Rusiji da će Mađari gladovati ako ostanu bez ruske nafte. Međutim, piše Politiko, sve ukazuje da se to neće dogoditi. Mađarskoj, prema ocjeni Evropske unije, nafte ne nedostaje. U stvari, Budimpešti susjedi nude još.
Šta se onda događa? Mađarski premijer Viktor Orban postepeno gubi svoj ruski popust, tvrdi Politiko. Evropska unija je prije dvije godine dozvolila Mađarskoj da kupuje rusku naftu po cijenama znatno nižim od tržišnih. Ukrajina je taj aranžman ugrozila kada je u junu ove godine zabranila ruskoj energetskoj kompaniji Lukoil da preko svoje teritorije šalje svoje proizvode u Evropsku uniju.
Mađarska i Slovačka su odmah rekle da zbog toga neće moći da zadovolje svoje potrebe. Tada su zatražili od Unije da interveniše. Poslednjih nekoliko nedelja pokazalo je da su ti strahovi bili neosnovani. Podaci analitičarske kompanije Argus medija govore da su Mađarska i Slovačka u avgustu zajedno dobile 720.000 tona sirove nafte. U julu su dobili 792 hiljade tona, a u junu 610 hiljada. Evropska komisija je ove nedelje dala sličnu procjenu.
Mađarska i Slovačka nisu upale u krizu jer druge ruske energetske kompanije i dalje svoju naftu u Evropsku uniju mogu da isporučuju preko Ukrajine. Pored toga, Lukoil može prodavati svoju naftu posrednicima koji je potom mogu prodati zemljama iz Unije. Konačno, početkom avgusta, premijer Republike Hrvatske Andrej Plenković ponudio je premijerima Mađarske i Slovačke Viktoru Orbanu i Robertu Ficu da rusku naftu nabavljaju preko Jadranskog naftovoda. Politiko navodi da nijedna od ovih alternativa nije jeftina i da bi Orban zbog toga mogao imati problema.
On je, koristio niske otkupne cijene za povećanje profita države i mađarskih naftnih kompanija i snižavanje cijena goriva. Pored toga, Mađarska je prodavala svoje viškove nafte po značajnim cijenama. Ilona Gizinska, ekspert za mađarska pitanja u Centru za istočne studije, varšavskom trustu mozgova, rekla je da je mađarski energetski gigant MOL ostvario rekordan profit u 2022. godine. Mihajlo Gončar, predsjednik kijevskog trusta mozgova CGS Strategi KSKSI, ocjenjuje da je Mađarska kupila Lukoilovu naftu po cijeni koja je bila 20 odsto niža od tržišne. Gončar je rekao da će sankcije koje je Ukrajina uvela Lukoilu smanjiti prihode koje ubiru ljudi bliski Orbánu.
Malo ko u EU ima sluha za pomenute mađarske žalopojke. Ustupci koje je Brisel dao Budimpešti su trebali da budu privremeni, a Budimpešta ih je iskoristila da 2022. poveća uvoz ruskog gasa za 50 odsto u odnosu na 2021. i da potpiše nove ugovore sa ruskom energetskom kompanijom Gasprom. "Mađari su imali dovoljno vremena da se prilagode. Sada je stvar volje. Mađarska je Mađarskoj na prvom mjestu", rekao je jedan evropski diplomata Politiku. Olena Lapenko iz Kijevskog istraživačkog centra DiKsi Group rekla je da je Ukrajina postala nestrpljiva i odlučila da više ne može da čeka da Mađarska i Slovačka pronađu druge dobavljače energije.
Orban je dugo tvrdio da je njegova bliskost sa Kremljom ekonomska datost. Mađarski premijer je na izborima osvojio glasove uz pomoć energetskih subvencija, pristupačnih cijena goriva i niskih računa za struju. Međutim, visoka inflacija koja muči Mađarsku, 17,5 odsto 2023. godine, natjerala je neke Orbanove birače da preispitaju svoju lojalnost mađarskom premijeru.
Povrh toga, Mađarska duguje Uniji 200 miliona zbog kršenja njenih pravila o postupanju sa tražiocima azila. Ako ih uskoro ne uplati na njen račun, Brisel bi mogao da joj "sjedne" na buduće uplate koje su joj preko potrebne. Politiko navodi da je to jedan od najvećih izazova sa kojima se Orban suočavao tokom svih svojih mandata na čelu Mađarske.