KOMUNISTIČKI AERODROM POSTAJE NAJVEĆA NATO BAZA U EVROPI

U toku su radovi na transformaciji rumunskog aerodroma iz komunističkog doba u najveću NATO vojnu bazu u Evropi. Bageri iskopavaju zemlju i mješalicama se izliva cement za temelje na polju u blizini malog sela na istoku zemlje.

Proširenje vazdušne baze "Mihail Kogalničanu" (MK), koja se nalazi samo 97 kilometara od granice s Ukrajinom, Rusija je osudila kao nečuven primjer NATO agresije, piše britanski "Tajms".

Andrej Klimov, ruski senator i potpredsjednik Odbora za spoljne poslove, ranije ove godine upozorio je da će biti među prvim metama osvetničkih napada, što je bliže ruskim granicama. S druge strane, želja Rumunije da ojača svoju obranu, može se shvatiti kao odgovor na rusku prijetnju. Njihovi dronovi i projektili, iako su bili usmjereni na ukrajinske luke na Dunavu, često su zalutali preko granice od početka rata. Prošle nedelje su krhotine drona "šahed 136" nađeni na teritoriji Rumunije, zbog čega je NATO pojačao patrole borbenih aviona duž granice.

Ben Hodžis, bivši američki general i jedan od zagovornika projekta zbog kojeg se prije deceniju po prvi put raspravljalo o postavljanju velike NATO instalacije, rekao je "Tajmsu" da iako je tada postojala nervoza, sada smatra da je ovaj proaktivni pristup opravdan.

"Sjećam se da sam pomislio: 'Umoran sam od stalnog reagovanja na ono što Rusi rade. Zašto ih ne natjeramo da se brinu o tome šta mi radimo?'", rekao je on.

SAD su tokom Hladnog rata pratile Sovjetski Savez iz baza u Zapadnoj Njemačkoj. Jedna od njih, Ramštajn, još uvijek služi kao centar NATO-a, sa oko 50.000 pripadnika i njihovih porodica smještenih u okolini Rajne.

Tokom sledeće dvije decenije, vazdušna baza MK u istočnoj Rumuniji prestigla je Ramšajn i na putu je da postane najveća baza u Evropi, dvostruko veća od one u Njemačkoj. Već sada služi kao sjedište NATO misija nadzora vazdušnog prostora nad Crnim morem, jer je strateški smještena izvan Konstance, najveće rumunske luke na Crnom moru.

Šest RAF-ovih "tajfuna" nedavno je završilo četvoromjesečnu patrolu rumunskim i bugarskim vazdušnim prostorom, djelujući duž najdelikatnijeg dijela NATO-ove granice sa Rusijom. Dolazak dva američka B-52 prošlog mjeseca – što je prvi put da su teški bombarderi sposobni za nuklearno oružje raspoređeni u Rumuniji - predstavlja još jednu žarišnu tačku. Kako je u ponedeljak na "X" objavio NATO, bombarderi B-52H "stratosferska tvrđava" su po prvi put sletjeli u bazu MK u Rumuniji kao dio Operativne grupe bombardera (BTF) 24-4.

Transformacija MK u NATO bazu, koja može da primi 10.000 vojnika i američke bombardere sa nuklearnim oružjem, prvo je zamišljena kao odgovor na ruske napade na Gruziju 2008. i Krim 2014. Projekat je dobio dodatnu važnost od početka rata u Ukrajini 2022.

Američka vojska koristila je aerodrom kao polaznu tačku za Bliski istok tokom ratova u Iraku i Avganistanu i u bazi je još uvijek vidljiva velika američka prisutnost. Putevi su nazvani po američkim državama - ulica Alabama ukršta se sa ulicom Aljaska. Širenje vazdušne baze, smatra Hodžis, pokazuje ozbiljnost sa kojom zemlje shvataju prijetnju Rusije.

"Ove zemlje, koje su najbliže Rusiji i koje su bile pod ruskim uticajem, znaju kako je to. One razumiju šta je u pitanju. Odlukom o pojačanju MK pokazuju da nam neće Rusija govoriti šta možemo, a što ne možemo da uradimo", rekao je on "Tajmsu".

Rumunska ulaganja mogu se shvatiti i kao dio šireg trenda, koji pokazuje da se težište NATO pakta pomera na istok.

Poljska će ove godine potrošiti više od četiri odsto BDP-a na odbranu, baltičke zemlje su predvodile akciju za podizanje minimalne NATO-ove ciljne potrošnje na 2,5% BDP-a, dok je čak trećina granata ispaljenih u Ukrajini proizvedena u Bugarskoj. Još jedan pokazatelj spremnosti u istočnoj Evropi da ostvare veći uticaj na odbrambeni savez je pokušaj rumunskog predsednika Klausa Johanisa da postane glavni sekretar NATO ranije ove godine.

Sem što je uložila 2,4 milijardi evra u vazdušnu bazu MK, Rumunija je kupila tri eskadrile F-16 od Norveške i Portugala, kako bi zamenila svoje sovjetske borbene avione, i sklopiće ugovor vredan skoro šest milijardi za kupovinu 32 aviona F-35 "lajtning" ove jeseni. Nikolaje Krecu, komandant vazdušne baze MK, u svojoj kancelariji ima mapu aerodroma koja prekriva veliki drveni stol. Može da pregledai hangare, blokove za smeštaj i ruralne staze.

"Ono što možete da vidite je samo oko 20 odsto onoga što gradimo", pokazao je on "Tajmsu".

Ovog vikenda je predsiednik Ukrajine Vladimir Zelenski objavio i dugoočekivani dolazak F-16, koji bi trebao da pomogne u odvraćanju napada dronovima i projektilima na kritičnu infrastrukturu.

"Često smo čuli odgovor da je to nemoguće. Sada je to realnost. F-16 su u Ukrajini", rekao je Zelenski, govoreći u vazduhoplovnoj bazi izvan Kijeva tokom ceremonije u nedelju.

Dmitrij Peskov, portparol Kremlja, nasmijao se predviđanjima da će F-16 da zaustavi rusko napredovanje na frontu na istoku, navodeći da oni nisu "magična pilula".