Glavni sistem struja Atlantskog okeana koje utiču na vrijeme širom svijeta mogao bi da se uruši već za 15 godina, navode naučnici u novoj studiji, što bi bila katastrofa planetarnih razmjera koja bi zauvjek promijenila klimu!
Nekoliko istraživanja poslednjih godina sugerisalo je da se ključni sistem struja iliti AMOC nalazi pred kolapsom oslabljen zagrijavanjem okeana i poremećajem saliniteta uzrokovanih klimatskim promenama kao posledica djelovanja čovjeka.
Novo istraživanje, koje je još u toku recenzije i nije objavljeno u naučnom časopisu, koristi najsavremeniji model za procjenu kad bi AMOC mogao da se sruši i navodi da bi to moglo da se dogodi između 2037. i 2064. godine. Istraživanje, međutim, sugeriše da je verovatnije da će do propasti doći do 2050. godine.
To je stvarno zabrinjavajuće. Sve negativne nuspojave antropogenih klimatskih promena biće nastavljene, što uključuje nove toplotne talase odnosno više suša i poplava. Ako uz to imate i kolaps AMOC-a... Klima će se još više uništiti - rekao je istraživač mora i atmosfere sa Univerziteta Utreht i koautor studije Rene van Vesten za CNN.
AMOC poput pokretne trake izvlači toplu površinsku vodu sa južne hemisfere i tropskih krajeva koju potom distribuira u hladni severni Atlantik. Hladnija i slanija voda tada tone i teče nazad prema jugu. Taj mehanizam štiti djelove južne hemisfere od pregrejavanja i djelove sjeverne hemisfere od nepodnošljive hladnoće dok istovremeno distribuira hranjive materije koje održavaju život u morskim ekosistemima.
Kolaps bi mnoge djelove svijeta učinio neprepoznatljivim.
Decenijama nakon eventualnog kolapsa, arktički led počeo bi da puzi prema jugu, a nakon 100 godina proširio bi se sve do južne obale Engleske. Prosječna temperatura u Evropi i Severnoj Americi bi pala. Amazonska prašuma doživela bi potpuni preokret u svojim godišnjim dobima - trenutna sušna sezona postala bi kišna i obrnuto.
Posledice kolapsa mogle bi biti katastrofalne. U nekim delovima Evrope temperature bi mogle pasti i do 30 Celzijusa tokom jednog stoleća, navodi se u studiji, a to bi dovelo do potpuno drugačije klime tokom samo decenije ili dvije.
Kolaps AMOC-a stvarno je velika opasnost i trebalo bi da učinimo sve što možemo da ga izbjegnemo - rekao je okeanograf Stefan Ramstorf sa Univerziteta Potsdam u Njemačkoj koji nije bio uključen u najnovije istraživanje.
Naučnici iz Utrehta došli su do zastrašujućeg zaključka koristeći najsavremenije modele i prvi put su identifikovali područje južnog Atlantskog okeana kao optimalno mesto za praćenje promjena u cirkulaciji i korišćenje podataka posmatranja. Proučili su temperature i slanost okeana kako bi potvrdili prethodna predviđanja o tome kad bi AMOC mogao doći do svoje kritične tačke.
Naglasak u istraživanju okeana o mogućem vremenu kolapsa je relativno nov razvoj i to govori o tome koliko je daleko napredovalo razumevanje naučnika o slabljenju AMOC-a.
Do prije nekoliko godina raspravljali smo o tome hoće li se to uopšte dogoditi kao o nekoj vrsti rizika niske vjerovatnoće sa velikim efektom. Sad izgleda mnogo vjerovatnije da će se to dogoditi - izjavio je Ramstorf.
Stručnjak dodaje da se prije pet ili više godina složio da je kolaps AMOC-a u ovom vijeku malo vjerovatan iako je čak i rizik od 10 posto i dalje neprihvatljivo visok za katastrofalan uticaj takve veličine.
Sada postoji pet radova koji u osnovi sugerišu da bi to moglo da se dogodi u ovom veku ili čak pre sredine vijeka. Moja opšta procjena je da je rizik da pređemo prelomnu tačku u ovom stoleću vjerovatno čak i veći od 50 posto - zaključio je Ramstorf.