Međunarodna federacija za dijabetes (IDF) predviđa porast prevalencije dijabetesa u Evropi od 13 odsto do 2045. godine, sa 61 milionom oboljelih.
Evropa ima najveću učestalost dijabetesa tipa 1 (T1D) kod djece i adolescenata, a drugi najveći trošak po osobi u svijetu na osnovu dijabetesa od 175 milijardi eura u 2021.
Što se tiče globalnih regiona, Evropa sada prijavljuje najveći broj djece i adolescenata sa T1D, sa približno 295.000 slučajeva.
Grejs O’Salivan, evroposlanica (Greens-EFA), rekla je: "Posebno Irska ima problem sa dijabetesom kod djece. Nalazimo se u prvih 25 odsto slučajeva dijabetesa širom svijeta i brojke idu u pogrešnom smjeru".
"Moraju se pojačati napori na ranom skriningu, jer se sada većina dijagnoza postavlja na ad hoc osnovi i za vrlo malu djecu znakove može biti teško uočiti".
Dijabetes se ne može uvijek spriječiti i nije uvijek uzrokovan uticajima okoline – genetika i autoimuni odgovori tijela mogu biti pokretačke determinante.
Džoan Marfi, profesorka Inkluzivnog liderstva Birmingham Business School, Univerzitet u Birmingemu, rekla je za EURACTIV: "Našoj ćerki je dijagnosticiran kada je imala šest godina. Od tada, T1D je stalni i nepoželjni saputnik. Drži se, 24 sata dnevno, sedam dana u nedelji. Nema pauze, nema praznika, samo nemilosrdna realnost upravljanja funkcijom tjelesnog organa – sa malo informacija i strašnim posledicama ako pogriješite".
"Ponekad, baš kada pomislite da znate šta radite, to se uzdigne kao usnuli smrtonosni zmaj. Nadamo se da će jednog dana bolest proći kroz rad istraživača i aktivista, ali do tada idemo dalje, nadajući se da možemo ostati korak ispred".
Novo istraživanje, bolji skrining
Šantal Metje, sadašnja predsjednica Evropskog udruženja za proučavanje dijabetesa (EASD), objasnila je da postoje alati za skrining na prisustva autoantitela protiv beta-ćelije – ćelije koja proizvodi insulin – u krvi ljudi, koje podrazumijevaju veoma nezdrave invazivne metode, poput uboda prsta. Prisustvo ovih antitela pokazuje rane faze T1D i predviđa progresiju u klinički stadijum bolesti.
"Širom Evrope provode se kampanje skrininga kod prvostepenih rođaka osoba sa T1D, kao što su Fr1da i INNODIA", rekla je Matje, "a čak se i skrining opšte populacije sada dešava". Ali, ističe, potrebno je više.
Ona je opisala kako su neke zemlje, poput Italije, zakonski propisale skrining za dijabetes tipa 1, dodajući da vjeruje da je vrijeme da se svi pregledaju na ranu fazu T1D. Na taj način se kod većine pacijenata može izbjeći potencijalno po život opasna dijabetička ketoacidoza, pri prezentaciji kliničke bolesti.
U Njemačkoj, projekat Fr1da predstavlja veliku inicijativu za skrining za rano otkrivanje T1D kod djece. Fr1da studija je prvi pristup zasnovan na populaciji za ranu dijagnozu autoimmune bolesto povezane sa T1D u djetinjstvu.
Projekat ima za cilj da obezbijedi optimalan tretman i poboljša razumijevanje bolesti, uz učešće preko 200 pedijatrijskih ordinacija širom Bavarske.
EU podržava istraživanje i obrazovanje o dijabetesu
Dok su zdravstvene politike prvenstveno odgovornost država članica EU, Evropska komisija se bavi dijabetesom u okviru svog rada na nezaraznim bolestima (NCD), podržavajući države članice u postizanju ciljeva UN i SZO u vezi sa hroničnim nezaraznim bolestima (NCD) do 2025. godine.
EU takođe podržava istraživanja u ovoj oblasti u okviru Horizonta 2020, sa širokim obimom koji ima za cilj da prevede nova znanja u inovativne aplikacije i ubrza usvajanje velikih razmjera. Jedan program je inicijativa Healthier Together (2022-2027) koja ima za cilj smanjenje tereta NCD, uključujući dijabetes.
Evropski parlament (EP) usvojio je značajnu rezoluciju o "prevenciji, upravljanju i boljoj brizi o dijabetesu u EU". Član 7 Rezolucije Evropskog parlamenta o Svjetskom danu borbe protiv dijabetesa od 23. novembra 2022. poziva države članice "da razviju, sprovode i prate nacionalne planove i strategije za dijabetes sa uporedivim prekretnicama i ciljevima, uključujući komponentu smanjenja rizika i skrininga/rane akcije…".
Pored toga, Inovativna zdravstvena inicijativa EU (IHI), na primer, dodijelila je 23 miliona eura projektu EDENT1F1. Pokrenuta krajem 2023. godine, inicijativa ima za cilj promovisanje univerzalnog skrininga za neklinički T1D, posebno među djecom, u 12 zemalja.
Izbori i dijabetes
Nadovezujući se na ove značajne podatke i nastojeći da angažuje evropske političare u predizbornoj sezoni, Evropski forum za dijabetes (EUDF) je pokrenuo izborno obećanje sa ciljem da privuče podršku evropskih političkih grupa.
Zavet poziva kandidate da pokažu svoju podršku 32 miliona ljudi koji žive sa dijabetesom u EU i njihovim porodicama. Fokusira se na rano otkrivanje, pravičnu brigu, osnaživanje ljudi kroz obrazovanje, kao i na prihvatanje nauke i tehnologije, i naglašava potencijalnu uštedu od 104 milijarde eura – procijenjeno na 75 odsto troškova koji proizilaze iz komplikacija koje se mogu izbjeći.
Sa evropskim izborima zakazanim za jun, evropske političke grupe će uskoro pokrenuti svoje manifeste, svaki sa specifičnim zdravstvenim programima, EUDF ima za cilj da saopšti važnost dijabetesa kao kritičnog zdravstvenog i ekonomskog pitanja.