Zemlje, potpisnice dokumenta, zalažu se da se Zapadni Balkan nađe na visokoj mjestu prioriteta za EU, kao i da se pruži puna podrška putu Zapadnog Balkana ka EU
Ministrima spoljnih poslova EU ponuđen je "non-pejper" za Zapadni Balkan, iza kojeg stoje Hrvatska, Slovenija, Austrija, Češka, Grčka, Italija i Slovačka. Ove države se zalažu da se Zapadni Balkan nađe na visokoj mjestu prioriteta za Evropsku uniju, kao i da se pruži puna podrška putu pridruživanja Zapadnog Balkana.
Ističe se kako je ovaj region izložen raznim uticajima sa strane, ilegalnim migrantima, pa je potrebno uskladiti zajedničku spoljnu i bezbjednosnu politiku, kao i tešnje raditi na usklađivanju svojih stajališta sa EU standardima.
"Mi, ’Prijatelji Zapadnog Balkana’, dijelimo posebnu odgovornost za održavanje tog regiona visoko na političkoj agendi EU i kada je riječ o podršci tim državama na evropskom putu", navodi se u non-pejperu s kojim su ministri unustrašnjih poslova država članica EU upoznati pre sastanka u Briselu.
Grupa poziva da se osnaži i ubrza pristupni proces, a na institucije EU apeluje se da predstave jasan program za postupnu i ubrzanu integraciju s konkretnim pravnim koracima do 2024. godine, koja će biti zasnovana na pravičnim i rigoroznim uslovima i principima.
Navodi se i da je Zapadni Balkan izložen "destabilizirajućim faktorima, poput zloćudnog uticaja trećih zemalja, hibridnih prijetnji i ilegalnih migracija", pa da EU treba da doda novi podsticaj u pogledu jačanja saradnje u području zajedničke spoljne i bezbjednosne politike, kao i da treba pojačati dijalog sa zemljama Zapadnog Balkana.
Dodaje sa da bi pojačana saradnja učinila zemlje Zapadnog Balkana efikasnijim u suočavanju sa spoljnim pritiscima i suprotstavljanju ruskim i drugim štetnim narativima u regionu koji nisu u skladu s vrijednostima EU i međunarodnim porjetkom zasnovanim na pravilima.
Grupa od sedam članica EU ističe i da treba povećati prisustvo, vidljivost i angažman EU u regionu, pored ostalog, i kroz redovnije i koordinisane posete visokog predstavnika EU za spoljne poslove i bezbjednosnu politiku, kao i kroz uključivanje članica EU u pripremama i unapređenju seminara o određenim temama.
Prema dokumentu, treba uspostaviti redovnu razmjenu i stručne radionice o pitanjima ljudskih prava, pored tekućih aktivnosti u vezi sa sprovođenjem poglavlja 23, sa akcentom na jačanje učešća u tematskim oblastima i programima EU.
Prijatelji Zapadnog Balkana apostrofioraju i podsticanje obuke mladih diplomata i državnih službenika, u pogledu njihovog upoznavanja sa diplomatijom i institucijama Evropske unije.
Non-pejper podrazumijeva i unaprjeđenje spremnosti za rješavanje sajber incidenata, a pozivaju se partneri sa Zapadnog Balkana da posete Agenciju EU za sajber bezbjednost (ENISA) u cilju daljeg upoznavanja sa sistemom sajber bezbjednosti EU i promovisanja potpunog usklađivanja sa zakonodavstvom EU.
Dodaje se da treba unaprijediti stratešku sposobnost partnera sa Zapadnog Balkana u pogledu komunikacije sa EU, kao i održavanje konsultacija prije sledeće runde pregovora o Konvenciji UN o sajber kriminalu i identifikovanju zajedničkih stavova.
Sedam članica EU napominju da treba ojačati redovne dijaloge na temu bezbjednosti i odbrane, koje podrazumevaju procjene izazova i potreba partnera. Dodaje se da treba razvijati i dalje mjere pomoći partnerima u okviru Evropskog mirovnog fonda za Svjetsku banku, kao i podržavanje razvoja njiihovih sposobnosti u domenu Zajedničke bezbjednosne i odbrambene politike, pored ostlaog, i putem kurseva Evropskog koledža za bezbjednost i odbranu.
Borelj okupio ministre EU i Zapadnog Balkana
Visoki predstavnik za spoljnu politiku i bezbjednost/potpredsjednik Evropske komisije Žozep Borel predsjedavao je ministarskim sastankom EU-Zapadni Balkan koji je okupio ministre spoljnih poslova EU i njihove kolege sa Zapadnog Balkana.
Visoki predstavnik je u maju 2021. godine pokrenuo inicijativu za pojačani angažman sa Zapadnim Balkanom u vezi sa spoljnom i bezbjednosnom politikom. Današnja diskusija bila je fokusirana na zajedničke bezbjednosne izazove u pozadini stalnih globalnih i regionalnih bezbednosnih pretnji. Visoki predstavnik Borel je podvukao važnost jedinstva i snažne saradnje sa partnerima sa Zapadnog Balkana za izgradnju otpornosti i promovisanje mira i stabilnosti na kontinentu. U tom kontekstu, visoki predstavnik je podsjetio da Evropska unija računa na zemlje kandidate kao pouzdane partnere u vanjskoj, bezbjednosnoj i odbrambenoj politici, uključujući i kada je u pitanju usklađivanje sa odlukama EU u ovim domenima.
Sastanak je takođe pružio priliku za razmjenu mišljenja o izazovima u regionu i njegovoj evropskoj budućnosti u trenutku kada je politika proširenja EU dobila novi zamah i nakon nedavnog usvajanja izvještaja Komisije o proširenju u kojima se ocjenjuje napredak svakog partnera na putu ka EU.
Visoki predstavnik Borel je ponovio kontinuiranu snažnu podršku EU - političku, tehničku i finansijsku - svim kandidatima i potencijalnim kandidatima kako bi im pomogla da unaprijede ključne političke, institucionalne, društvene i ekonomske reforme. S tim u vezi, novi Plan rasta usvojen prošle nedelje trebalo bi da omogući partnerima da ubrzaju reforme i investicije kako bi značajno ubrzali brzinu procesa proširenja i rast svojih ekonomija.
Sastanku su prisustvovali ministar za Evropu i spoljne poslove Albanije Igli Hasani, ministarka za evropske integracije Srbije Tanja Miščević, ministar inostranih poslova Bosne i Hercegovine Elmedin Konaković, zamjenik premijera/ministar spoljnih poslova i dijaspore Kosova*, Donika Gervalla-Schvarz, ministarka Sastanku su pored ministara inostranih poslova EU, ministar inostranih poslova Crne Gore Filip Ivanović, zamenik ministra inostranih poslova Severne Makedonije Fatmire Isaki.