Duboka okeanska voda na Antarktiku se zagrijava i smanjuje, sa potencijalno dalekosežnim posledicama po klimatske promjene i okeanske ekosisteme, navodi se u izvještaju.
„Voda na dnu Antarktika" je najhladnija, najslanija voda na planeti. Ova voda igra ključnu ulogu u sposobnosti okeana da djeluje kao tampon protiv klimatskih promjena apsorbujući višak toplote i zagađenje ugljenikom izazvano djelovanjem ljudima. Kroz njih takođu cirkulišu hranljive materije.
Ali u Vedelovom moru, duž sjeverne obale Antarktika, ova vitalna vodena masa je u opadanju, zbog dugotrajnih promjena vetrova i morskog leda, navodi se u studiji koju je u ponedeljak objavio "British Antarctic Survey" (BAS).
Naučnici su koristili podatke prikupljane decenijama koje su uzimali sa brodova i sa satelita kako bi procijenili zapreminu, temperaturu i salinitet ovog dubokog djela Antarktičkog okeana.
„Neki od ovih djelova su prvi put posjećeni još 1989. godine, što ih čini jednim od najsveobuhvatnije uzorkovanih regiona u Vedelovom moru", rekao je Pol Abrahejmsen, fizički okeanograf U BAS-u.
Otkriveno je da se zapremina hladnih voda na dnu smanjila za više od 20% u poslednje tri decenije. Takođe, naučnici su otkrili da su se okeanske vode dublje od 2.000 metara zagrijale četiri puta brže od ostatka globalnog okeana.
„Ranije smo mislili da se promjene u dubokom okeanu mogu dogoditi samo tokom vijekova. Ali ova ključna zapažanja iz Vedelovog mora pokazuju da se promjene u ponoru mogu desiti tokom samo nekoliko decenija", rekao je u saopštenju Alesandro Silvano sa Univerziteta Sautempton u Velikoj Britaniji, koautor studije.
Razlog zašto se ove duboke vode smanjuju leži u promjenama u formiranju morskog leda, koje su izazvane slabljenjem vjetrova, pokazalo je istraživanje. Jači vjetrovi imaju tendenciju da odgurnu led sa ledene police, što ostavlja djelove vode otvorenim za stvaranje veće količine leda. Slabiji vjetrovi su značili da su ovi praznine manje, usporavajući stvaranje morskog leda, navodi se u studiji.
Novi morski led je od vitalnog značaja za stvaranje veoma hladne, slane vode Vedelovog mora. Dok se voda zamrzava, ona izbacuje so, a kako je slana voda gušća, ona tone na dno okeana.
Promjene u ovim dubokim vodama mogu imati dalekosežne posledice. Oni su vitalni dio globalne cirkulacije okeana, prenoseći zagađenje ugljenikom izazvano ljudskim aktivnostima u duboki okean gdje ostaje vijekovima, rekao je Silvano. Ako ova duboka cirkulacija oslabi, „dubinski okean može apsorbovati manje ugljenika, ograničavajući sposobnost okeana da ublaži globalno zagrijavanje", rekao je Silvano za CNN.
Okeani su apsorbovali više od 90% svjetskog viška toplote od 1970-ih i apsorbuju skoro trećinu zagađenja ugljenikom, za koje su odgovorni ljudi.
Ova hladna, gusta voda takođe ima vitalnu ulogu u snabdjevanju kiseonikom dubokih okeanskih voda. Kako i da li se duboki ekosistemi mogu prilagoditi manjoj količini kiseonika "nije jasno", dodao je Silvano.
Holi Ejres, istraživačica na odjeljenju za meteorologiju Univerziteta Reding u Velikoj Britaniji, koja nije bila uključena u studiju, rekla je da je istraživanje BAS-a korak naprijed u našem znanju o dubokoj okeanskoj vodi na Antarktiku.
„Kombinovanje višedecenijskog posmatranja sa broda i satelitskih podataka veliki je skok u našem razumijevanju procesa formiranja i može biti od pomoći u našem shvatanju kako će se voda na dnu Antarktika formirati u budućnosti", rekla je Ejres za CNN.
Dok su promjene koje je studija identifikovala rezultat prirodne klimatske varijabilnosti, klimatske promjene takođe utiču na duboke vode Antarktika.
U martovskoj studiji, naučnici su otkrili da otapanje leda razblažuje salinitet okeana i usporava cirkulaciju duboke okeanske vode na Antarktiku. Neuspjeh da se ograniči zagađenje koje zagrijava planetu moglo bi da dovede do kolapsa cirkulacije duboke okeanske vode, sa potencijalno razornim posledicama po klimu i morski život, navodi se u izvještaju.
Nova studija BAS-a je "rano upozorenje", rekao je za CNN Šendži Žu, okeanograf na BAS-u i glavni autor studije. „Tekuće promjene u dubokom sloju vode na Antarktiku se već dešavaju i ne idu u pravcu koji želimo."