Slika pape Franje odevenog u pufnastu belu jaknu, kao i slika Donalda Trampa koji je uhapšen i odveden u zatvor nisu bile stvarne, već su napravljene pomoću veštačke inteligencije (Artificial Intelligence - AI)
Mnogi konzumenti interneta su uočili i etiketirali ovaj sadržaj kao lažan, saopštio je Demostat. Međutim, nesporno je da je za drugi deo konzumenata interneta ovaj sadržaj djelovao kao nešto vjerodostojno i stvarno i tako je slučaj papa Franje i lažne slike u blještavoj pufnastoj jakni dobio epitet na društvenoj mreži Tviter potencijalno "prvog pravog masovnog slučaja dezinformisanja kreiranog uz pomoć vještačke inteligencije (AI)".
Autori lažnih slika iz su poznati, pa je američki onlajn magazin intervjuisao 31-godišnjeg građevinskog radnika iz Čikaga koji je prvobitno postavio sliku pape koju je kreirala vještačka inteligencija na vebsajtu Reddit, kao i u Fejsbuk grupi posvećenoj vještačkoj inteligenciji.
Prvobitna ideja koja se nalazila iza postavljanja fotografije bila je da ona bude primjer generisane umjetnosti, bez da postane predmet globalne senzacije. Sa druge strane, seriju fotografija navodnog hapšenja Donalda Trampa prvobitno je tvitovao Eliot Higins, osnivač poznatog projekta Bellingcat, nezavisnog međunarodnog kolektiva istraživača, istražitelja i građanskih novinara koji se fokusiraju na istraživanje društvenih mreža i otvorenih izvora kako bi ispitali različite teme.
Higins je fotografije podijjelio bez da su one sadržale bilo kakav vodeni žig ili jasan znak njihove nevjerodostojnosti, što bi bila osnovna mjera predostrožnosti onih koji se bave proveravanjem činjenica kako bi izbjegli nenamjerno širenje lažnog sadržaja.
Iza sintagme "generativni sistemi vještačke inteligencije" (AI alati) krije se zapravo vrsta tehnologije vještačke inteligencije koja može da proizvede različite vrste sadržaja uključujući tekst, slike, audio i sintetičke podatke.
Iako generativni sistemi vještačke inteligencije (AI alati) zapravo postoje već duže od pola godine, teško da može biti slučajnost to što su oni odigrali ključnu ulogu u incidentu masovnog dezinformisanja u istim sedmicama kada je druga tehnologija postala teme javnog mnjenja širom svijeta u obliku generativne vještačke inteligencije sa tekstualnim izrazom, od čega je definitivno sada najpoznatiji Open AI GPT, ali su tu i drugi slični programi i alati koji su poznati kao takozvani "modeli velikih jezika".
Široka diskusija u javnom mnjenju oko ChatGPT četbota (softverska aplikacija projektovana da korisnicima pruža mogućnost onlajn komunikacije i interakcije bez ikakvog angažovanja ljudskog faktora) - ali i sledeće iteracije, GPT-4, koja pruža kao rezultat i prihvata i tekst i sliku – i posljedica njegove pojave i postojanja po medije i informacioni sistem, teče paralelno sa novim izazovima nastalih od starijih, ali ništa manje uticajnih, generativnih AI alata sa vizuelnim rezultatima.
U skladu sa time, kraj mjeseca marta 2023. godine definitivno predstavlja "prekretnicu i, ujedno, početak nove ere za dezinformacije i njihovo širenje", u kojoj tehnološki napredak uvodi novu dinamiku u proizvodnju i širenje lažnog i namjerno i nenamerno obmanjujućeg sadržaja.
O tome na koji način na širenje dezinformacija će uticati tekstualni izraz kao proizvod generativnih AI alata, a na koji vizuelni izraz kao proizvod generativnih AI alata biće riječi u narednom tekstu, u kome ćemo se detaljnije pozabaviti ovom temom. Iz perspektive dezinformacija, alati poput četbotova zasnovani na generativnoj vještačkoj inteligenciji daju korisnicima neposredan pristup rezultatima koji nisu nužno pouzdani ili tačni, dok vizuelni izrazi kao finalni proizvodi ovih alata daju zlonamernim akterima neviđenu sposobnost da proizvode realistične slike i video zapise.
U vremenu koje dolazi pred naukom je ozbiljan zadatak da se pozabavi istraživanjem koje će ići u smjeru toga na koje sve načine vještačka inteligencija upliće svoje prste u širenje dezinformacija kako bi svi oni koji se nalaze na frontovima borbe protiv dezinformacija mogli što uspješnije da se snađu u novoj eri, koja je, nema sumnje, već otpočela.