Vladimir Putin iza sebe ima moćno konvencionalno oružje, nuklearke mu i ne trebaju.
Veći dio diskusije u Vašingtonu i drugim zapadnim prestonicama poslednjih dana bio je fokusiran na navodnu prijetnju ruskog predsjednika Vladimira Putina da će upotrebiti nuklearno oružje u Ukrajini, kao odgovor na izazove onoga što on smatra ključnim nacionalnim interesima Moskve.
Ipak, dok razmišljamo o ovom spektru ruskog raspoređivanja svog nuklearnog arsenala koji bi, upozoreni smo, mogao dovesti do kubanske raketne krize II, moramo se podsjetiti da globalna supersila može osakatiti malu ili srednju silu bez pribjegavanja upotreba nuklearnog oružja. Samo koristeći punu snagu svog konvencionalnog naoružanja u Ukrajini, Rusija bi natjerala Vašington u istu situaciju bez pobjede u kojoj se našao nakon sovjetske invazije na Mađarsku 1956. godine, kada je zaključeno da bi spasavanje žrtve moskovske agresije zahtjevalo direktnu vojnu intervenciju SAD. Suprotno našem kolektivnom istorijskom sjećanju, jedini najrazorniji bombaški napad u ljudskoj istoriji nije bio detonacija atomske bombe od strane Sjedinjenih Država iznad Hirošime i Nagasakija u Japanu, već vazdušni napad zapaljivim bombama na Tokio od strane američkih vazdušnih snaga tokom dve noći u marta 1945. Procenjuje se da je u tom napadu poginulo oko 100.000 japanskih civila a da je više od milion ostalo bez krova nad glavom. Poređenja radi, atomsko bombardovanje Nagasakija rezultiralo je smrću između 40.000 i 80.000 ljudi, piše The National Interest.
Gdje je više od 1.500 ruskih aviona?
Mnogi napadi na vojne snage kao i na civilno stanovništvo tokom Drugog svjetskog rata, uključujući njemačke bombardere i projektile koji su gađali britanske gradove, i razorno bombardovanje Berlina, Drezdena i drugih nemačkih urbanih centara od strane američkih i britanskih vazdušnih snaga, bili su isto toliko, ako ne i destruktivnije od mogućeg uticaja taktičke nuklearne bombe. Sjedinjene Države i njihovi saveznici bacili su preko 7,5 miliona tona bombi na Sjeverni Vijetnam tokom Vijetnamskog rata. Iako je Hanoj doveo do mirovnih pregovora 1972. godine, američka bombardovanja nisu uspjela da primoraju Sjeverne Vijetnamce na pokornost i izazvala su užasnu patnju civilnog stanovništva. S druge strane, kampanja bombardovanja Sjevernoatlantskog saveza (NATO) na Jugoslaviju tokom 1999. godine, kao i upotreba projektila za napad na Beograd i Prištinu, označili su prekretnicu u tom ratu i prisilio tadašnjeg lidera Jugoslavije Slobodana Miloševića da pristane na mirovni sporazum, što je dovelo do njegovog konačnog pada.
Iz te perspektive, zašto bi Putin koristio nuklearno oružje pre nego što je upotrebio punu snagu vazdušnih snaga svoje zemlje i drugog konvencionalnog naoružanja, uključujući rakete, kako bi natjerao ukrajinskog lidera Volodimira Zelenskog da pristane na sporazum koji bi obezbjedio ruske interese? Putin bi morao da prizna da je moguće da bombardovanje Kijeva, Lavova i drugih ukrajinskih urbanih centara neće uspjeti da baci Ukrajince na kolena, na isti način na koji američko tepih-bombardovanje nije dovelo do potpunog uništenja Sjevernog Vijetnama. Hrabrost Ukrajinaca na bojnom polju mogla bi da navede Putina da razmisli o vjerovatnoći da će oni biti spremni da se bore do smrti. Ili bi, možda, na isti način na koji je srpski predsjednik Milošević bio primoran da se povinuje zahtjevima Zapada nakon demorališućih napada na Beograd i Prištinu, ukrajinski predsjednik Zelenski bi bio pod pritiskom svog naroda da postigne dogovor sa Rusijom.
Uostalom, da li zaista ima smisla da ukrajinski narod izvrši nacionalno samoubistvo kako bi sprečio Rusiju da okupira četiri pokrajine u istočnom delu zemlje? Ukrajina ne posjeduje nuklearno oružje koje bi moglo da ugrozi globalnu supersilu poput Rusije. Čak i po najgorem scenariju iz ruske perspektive, ukrajinske snage ne bi mogle da uđu u Moskvu i nametnu Kremlju političko rešenje za rat. Pitanje je samo da li će Ukrajina imati vojnu sposobnost i političku volju da primora Putina da se povuče sa okupiranih ukrajinskih teritorija.
Štaviše, upotreba nuklearnog oružja po prvi put od 1945. je rizičan predlog koji bi mogao da izazove vojni odgovor Zapada koji bi mogao da zapali svetski rat u punom obimu i moguću upotrebu strateškog nuklearnog oružja, a da ne pominjemo okretanje cijele međunarodne zajednice, uključujući Kinu i Indiju, protiv Rusije. Zapadni vojni stručnjaci se pitaju zašto Rusija, sa više od 1.500 borbenih aviona i velikim iskustvom u bombardovanju ciljeva u Siriji i Gruziji, nije iskoristila svoju veliku prednost nad Ukrajinom, njenom vazdušnom silom. Neuspjeh Rusije da stekne nadmoć u vazduhu u Ukrajini može da odražava, kako neki analitičari sugerišu, njihov nedostatak iskustva u korišćenju vazdušnih snaga kao strateškog oruđa, ili je vjerovatnije da se rusko vazduhoplovstvo uzdržalo od korišćenja pune sile. Suština je da, iako bi ruske snage sigurno pretrpjele mnogo žrtava ako pokrenu masovne vazdušne napade na Ukrajinu, cijena koju bi platili Ukrajina i njeno civilno stanovništvo bila ogromna.
Kosovo, Bosna - model po kom bi Amerika mogla da djeluje
Putin je već naredio niz raketnih udara na gradove širom Ukrajine u znak odmazde za eksploziju koja je pogodila ključni ruski most koji je on nazvao „terorističkim napadom“. Ova vrsta širokog vazdušnog napada na civile i kritičnu infrastrukturu bila bi u velikoj mjeri u skladu sa ruskim ponašanjem u Čečeniji, Siriji i Gruziji, koje se zasniva na upotrebi ogromne vojne moći bez obzira na njen uticaj na ljudske živote. To bi svakako bilo ismjevanje Putinovog obećanja da će integrisati braću i sestre nacije u Ukrajini u Rusiju. Ali to bi takođe potvrdilo vojnu superiornost Rusije nad Ukrajincima. Predsjednik Džo Bajden i njegovi saradnici jasno su stavili do znanja Moskvi da bi ruski napad na susedne zemlje koje su članice NATO-a izazvao direktnu vojnu reakciju i poslali signale Kremlju da bi se eventualna upotreba taktičkih nuklearnih bombi pokazala kao skupa za Rusiju. Istovremeno, Amerikanci su pozvali Ukrajince da ne napadaju mete unutar ruske teritorije. Ali Kremlj jasno vjeruje da se ključni most koji povezuje Krim i Rusiju, a koji je napadnut prošle nedelje, nalazi na njihovoj teritoriji. Kakav bi bio američki odgovor ako i kada Rusija pokrene masovno vazdušno bombardovanje velikih urbanih centara koje bi moglo dovesti do porasta broja civilnih žrtava sa slikama rastuće smrti i razaranja koje se svakodnevno emituju na televizijskim ekranima i internetu?
Podsjetimo se da su slične slike civilnih žrtava u Bosni i na Kosovu naterale tadašnjeg predsednika Bila Klintona da proširi zapadnu vojnu intervenciju u ratovima u bivšoj Jugoslaviji, čemu se on u početku protivio. Sličan pritisak bi mogao da podstakne Bajdena da pređe na direktnu vojnu intervenciju u sukobu, kako bi spasio živote ukrajinskih civila, na primjer, uspostavljanjem zone zabranjenog leta u Ukrajini. Drugačije rečeno, sadašnje „normalno“ pružanje vojne i ekonomske pomoći Ukrajini bez potrebe za raspoređivanjem američkih trupa možda neće biti održivo na duge staze ako, kako se čini, nema znakova diplomatskog sporazuma na horizontu . Ali kako rat u Ukrajini preti da se proširi tako što Ukrajinci napadaju mete unutar oblasti koje je pripojila Rusija, što bi moglo da izazove razorniji ruski vojni odgovor, Bajden i njegovi saveznici iz NATO-a mogu se naći u poziciji u kojoj im je jedini izbor dostupan, ako žele da zaštite ukrajinski narod, a to je direktna vojna intervencija u ratu.
Ako se to dogodi, a Sjedinjene Države na kraju počnu da trpe žrtve u Ukrajini i vojnici se vrate u Ameriku u vrećama, to bi moglo imati veliki uticaj na javno mnjenje i Kongres, posebno zato što bi ova eskalacija tada izazvala strah od svjetskog rata koji bi uključivao upotreba nuklearnog oružja. Godine 1962. Sovjeti su na Kubu postavili nuklearno oružje koje je prijetilo teritoriju SAD i primoralo Sjedinjene Države da odgovore pretnjom nuklearne odmazde. Kriza je okončana kada su Sovjeti uklonili to nuklearno oružje sa susednog ostrva, a Sjedinjene Države su se obavezale da će povući svoje nuklearno oružje iz Turske. Poređenje trenutnog rata u Ukrajini sa kubanskom raketnom krizom iz 1962. je oblik intelektualne lenjosti. Sjedinjene Države i njihovi saveznici nisu prijetili Rusiji upotrebom nuklearnog oružja i insistirali su da se neće direktno miješati u rat upotrebom konvencionalnog oružja.
Zaista, ta politika podsjeća na odgovor Zapada na sovjetsku invaziju na Mađarsku 1956. godine ili, na nekom nivou, na američku politiku koja je usledila nakon sovjetske invazije na Avganistan 1979. godine pod kojom su Sjedinjene Države pružale vojnu pomoć tamošnjim gerilskim borcima. U oba slučaja bilo je jasno da Sjedinjene Države neće ući u rat sa Rusijom, koristeći bilo konvencionalno ili nuklearno oružje, da spasu Mađare ili Avganistance. Moguće je da je sada Putinova strategija da natera Bajdenovu administraciju, a u tom procesu, Kongres i američku javnost, kao i evropske saveznike Sjedinjenih Država, da odluče da li bi bili spremni da rizikuju direktnu konfrontaciju sa Rusijom u Ukrajini, ili da se povuče i počne da vrši pritisak na Ukrajinu da napravi dogovor sa Moskvom.