Rusi pored nemilosrdne upotrebe artiljerije, protiv Ukrajinaca koriste i specijalnu taktiku.
Izvještaj britanskog Kraljevskog isntituta za ujedinjene službe otkrio je fascinantne nove detalje o taktici ruske artiljerije koje su sakupili vojni analitičari Džek Votling i Nik Rejnolds iz intervjua sa ukrajinskim vojnicima. Članak objavljen na portalu "19fortifive" donosi neka od ključnih saznanja o ruskoj artiljerijskoj metodi ratovanja.
Nije tajna da su se nakon katastrofalnih ranih napada u februaru i martu, Rusi u aprilu okrenuli iscrpljujućem artiljerijskom ratu u istočnoj Ukrajini, zasuvši ukrajinske jedinice hiljadama granata.
"Osrednji učinak ruskih kopnenih snaga kompenzovan je masivnom artiljerijskom vatrom kako bi se olakšalo sporo i metodično napredovanje. Kontinuirano granatiranje je postepeno raseljavalo lokalno stanovništvo i sravnilo naselja i infrastrukturu, primoravajući ukrajinsku vojsku da napusti razorenu teritoriju", kaže Votling.
Masovno granatiranje je postepeno isteralo ukrajinske trupe iz simbolično važnih gradova Severodonjecka i Lišičanska krajem juna, a ukrajinske snage nisu bile u stanju da organizuju efikasan protivnapad. Još zlokobnije, Votling procjenjuje da bi gubici na ukrajinskoj strani sada mogli biti bliski onima na ruskoj strani.
Važno je naglasiti da su ukrajinske jedinice uspjele da izbjegnu opkoljavanje i uništenje – što je bio dio prvobitnih ciljeva Moskve u Donbasu – povlačenjem na vrijeme, dok su istovremeno uspjele da zauzmu položaje oko Hersona na jugu Ukrajine. Rusija zapravo nema ogromnu kvantitativnu prednost u borbenim trupama u odnosu na Ukrajinu (jer nije u potpunosti mobilisana), ali ima mnogo više artiljerije i stvara mnogo više artiljerijske vatre. Prema izvještaju, ruske haubice koriste u prosjeku 20.000 granata dnevno, u poređenju sa 6.000 koje je ispalila Ukrajina. Još je lošiji odnos kod raketne artiljerije i balističkih projektila. Ukrajina je u opasnosti da iskoristi svoje zalihe sovjetskih standardnih granata od 152 mm čak i brže od Rusije. Smatralo se da je ruska vojska decentralizovala veći dio artiljerije i rasporedila je u svoje osnovne taktičke jedinice, taktičke grupe tenkova ili pješadijskog bataljona (BTG), za koje se smatralo da imaju integrisan jak komplet od 1-3 artiljerijske baterije koje su sposobne da reaguju veoma brzo.
Međutim, prema studiji, BTG u praksi često imaju samo skroman broj minobacača i starijih haubica. Umjesto toga, komandni ešaloni brigada i divizija ljubomorno zadržavaju kontrolu nad modernijim artiljerijskim sredstvima u centralizovanim "artiljerijskim taktičkim grupama". Štaviše, artiljerija u BTG-ovima komunicira na šokantno loš i zastareo način, tako da jedinice potvrđuju napade vatre preko nešifrovanih civilnih mobilnih telefona, što rezultira zastrašujućim "lanacem ubijanja".
Prema izvještaju, rezultat je sledeći: "Ruska artiljerija djeluje uglavnom nezavisno od svojih manevarskih elemenata (tenkova i pješadije), umjesto u bliskoj podršci, zbog čega vatrene misije prilično kasne".
Ruska artiljerija postaje mnogo efikasnija kada je u kombinaciji sa dronom. Prije 2022. godine, smatralo se da je ruska vojska razvila "kompleks za izviđanje i paljbu" u zapadnom stilu gde su bespilotne letilice (posebno Orlan-10) mogle da izvrše precizne i blagovremene udare, uz pomoć digitalne kontrole. To se nije moglo vidjeti u prvim danima rata zbog navale ratnih priprema, ali od tada je postalo jasno da Rusija ponekad može primijeniti ovu doktrinu i izvesti smrtonosne precizne napade – to jednostavno nije široko rasprostranjena sposobnost, zbog nedostatka adekvatno obučenog osoblja i hardvera, posebno komunikacionih sistema i bespilotnih letilica. Na primjer, kada je podržana dronovima, ruska artiljerija može da prilagodi vatru u realnom vremenu kako bi pogodila pokretne mete. Monitori dronova takođe omogućavaju raspoređivanje malih podjedinica od samo jednog ili dva minobacača za isporuku efikasnih udara, umjesto pune baterije od šest topova.
Ali nedostatak stručnog osoblja i opreme (posebno većih dronova Orlan-30, koji imaju lasersko ciljanje) doveo je do toga da ruske jedinice troše svoje zalihe laserski navođenih raketa Krasnopolj u nenavođenim napadima. Kako navodi Vatling, ruska vojska koristi haubice za napade na diskretne ciljeve, a višecevne raketne sisteme za sprečavanje kretanja ukrajinskih snaga jer postavlja tzv. "zavjese uništenja" između njih i njihovog željenog cilja. Protivbaterijski napadi na ukrajinsku artiljeriju, kao i na operatere ukrajinskih dronova, zadatak su balističkih raketa Tačka-U i ruskih topova najvećeg dometa kontrolisanih na nivou divizije: haubice 2A65 Msta i 2A36 Giatsint, njihove 2S19 i 2S5. samohodne varijante, i samohodne haubice 2S7M Malka od 203 milimetra.
Evo kako je raspoređena ruska artiljerija...
Ukrajinski izvori tvrde da ruske artiljerijske jedinice iza linija fronta obično raspoređuju oko jedne trećine svog oružja maksimalnog dometa kako bi ih izolovale od neprijateljskih napada. Vatling piše da su"„minobacači uglavnom postavljeni 1,5 km iza linije fronta sopstvenih trupa, artiljerijske taktičke grupe podređene brigadama su još 8 km dalje, a artiljerijske taktičke grupe naoružane sistemima većeg dometa su 10-15 km iza linije fronta."
Jedinice haubica su obično raspoređene na prostoru veličine 100x300 metara, sa 20-40 metara između topova. Jedinice za raketne bacače koriste linearnu formaciju, sa do 150 metara prostora između svakog minobacača. Izvještaj takođe opisuje ruske jedinice koje raspoređuju "lažne" artiljerijske baterije uglavnom oštećenih/uništenih topova da bi preusmjerile i apsorbovale ukrajinske udare. Ruske protivbaterijske akcije su spore, osim kada im pomažu dronovi.
Protivbaterijska artiljerija nastoji da uništi protivničku artiljeriju, koristeći radarske i akustične senzore za praćenje granata do tačke njihovog porijekla. Što se to brže postigne, veća je vjerovatnoća da će vatra protiv baterije aktivirati napadnu bateriju prije nego što ona može da se pomjeri.
Ali prema Votlingu i Rejnoldsu, ruska antibaterijska artiljerija je spora, obično je potrebno u prosjeku 30 minuta da pokrene napad. To je više nego dovoljno vremena da čak i nesamohodna artiljerija puca, prikači se za kamione i pobjegne. Ali kada su umreženi sa bespilotnim letelicama, ruski topovi mogu da isporuče precizne kontrabaterijske udare za samo 3-5 minuta. Samo najsavremeniji ukrajinski pokretni artiljerijski sistemi koji se isporučuju sa Zapada mogu da pucaju i da rade dovoljno brzo da to izbjegnu. Kao rezultat toga, ukrajinske artiljerijske baterije redovno raspoređuju prenosive rakete protivvazdušne odbrane – po mogućnosti optički vođene rakete Starstreak/Marlet – za obaranje dronova.
Votling napominje da Rusija rasipnički koristi balističke rakete Tačka-U za kontrabaterijske udare, tako da su u jednom incidentu na ukrajinsku samohodnu haubicu M109 Paladin ispaljene čak tri moćne, ali neprecizne rakete, što je rezultiralo samo manjim oštećenjima. Ruska artiljerija ne koristi taktiku “pucaj i bježi“. Iako se u izvještaju navodi da ukrajinske jedinice mogu “dosledno da izbjegavaju“ rusku protivbaterijsku vatru (barem kada bespilotne letilice nisu u blizini), ruske artiljerijske posade uglavnom se nisu pomjerale nakon pucanja. Otišli su tek nakon što su napadnuti, što je tzv taktika "izdržati napad i tek onda pobjeći”.
Ukrajinski izvori takođe tvrde da kada se ruske posade haubica nađu pod granatiranjem, obično ostavljaju svoje oružje u potrazi za zaklonom – čak i kada su haubice postavljene na vozila.
Prema zapadnim standardima, ruskoj upotrebi artiljerije možda nedostaje finoća, ali je uvijek igrala dominantnu ulogu u hvatanju ključnih ciljeva i nanošenju nepodnošljivih gubitaka. Kako se nositi sa takvim izuzetno destruktivnim, ako nespretnim, napadima? Votling tvrdi da je ključ 'izgladnjivanje zvjeri', tj. "logistički teret transporta i skladištenja ogromne količine granata koji Rusiji omogućava da održi vatru." To je zato što ruske kopnene snage zavise od željezničke logistike za snabdijevanje snaga, a u poređenju sa zapadnim vojskama, nemaju adekvatne kamione i modernu opremu za podizanje tereta na paletama.
“Skladišta municije na nivou divizija i brigada su velika, različita, teško ih je sakriti ili odbraniti, a za premještanje im je potrebno mnogo vremena. S obzirom na razlike u naoružanju i nedostatak ruske precizne vatre, najbrži način da se izjednače uslovi je da se dozvoli Ukrajini da udari na rusku artiljerijsku logistiku”, piše Votling.
Iako se u izvještaju tvrdi da Ukrajina nije uspjela sistematski da iskoristi ovu slabost, ovo se vjerovatno promijenilo, imajući u vidu zapanjujuću seriju preciznih udara na ruska skladišta municije duboko iza fronta u julu. Ovo je omogućeno upotrebom raketno-artiljerijskih sistema HIMARS i M270 isporučenih sa Zapada, koji mogu precizno da napadnu ciljeve udaljene skoro 70 km koristeći GPS vođene rakete.
Takvi udari bi mogli da spriječe ruski artiljerijski rat, ali samo ako Ukrajina dovoljno brzo dobije dovoljno HIMARS/M270 i zapadnih haubica dugog dometa, i ako zemlje NATO-a adekvatno povećaju proizvodnju granata od 155 mm kako bi održale snabdijevanje Ukrajine. Votling se takođe zalaže za to da Zapad racionalizuje broj različitih tipova artiljerije koju isporučuje Ukrajini kako bi pojednostavio “logističku noćnu moru“ za ukrajinsku vojsku, ali izgleda da je malo vjerovatno da će se to dogoditi s obzirom na prirodu zapadne pomoći Ukrajini.