Kada se Rusija pridružila tekućem građanskom ratu u Siriji, u ljeto 2015, šokirala je Sjedinjene Države i njihove partnere. Iz frustracije, tadašnji predsjednik Barak Obama je tvrdio da će Sirija postati „močvara“ za Rusiju i ruskog predsjednika Vladimira Putina.
Putin nije zaglibio u Siriji. Rusija je promijenila tok rata, spasavajući sirijskog predsjednika Bašara el Asada od predstojećeg poraza, a zatim je vojnu silu prevela u diplomatsku polugu. Sada se Rusija ne može zanemariti u Siriji. Nije bilo diplomatskog rješenja. Umjesto toga, Moskva je stekla veći regionalni uticaj, od Izraela do Libije, i zadržala lojalnog partnera u Asadu za projekciju ruske moći. U Siriji, ono što Obamina administracija nije predvidjela je mogućnost da će ruska intervencija uspjeti, stoji u analizi nedjeljnika Forin Afers od 18. februara 2022.godine
U nadrealnoj zimi 2021-22, Sjedinjene Države i Evropa ponovo razmišljaju o velikoj ruskoj vojnoj intervenciji, ovog puta u samoj Evropi. I još jednom, mnogi analitičari upozoravaju na strašne posledice po agresora. Britanski državni ministar za Evropu Džejms Kleverli je 11. februara predvidio da bi širi rat u Ukrajini „bio blato“ za Rusiju. U racionalnoj analizi troškova i koristi, smatra se, cijena rata punog razmjera u Ukrajini bila bi kazneno visoka za Kremlj i izazvala bi značajno krvoproliće. Sjedinjene Države procjenjuju čak 50.000 civilnih žrtava. Uz podrivanje Putinove podrške među ruskom elitom, koja bi lično patila od nastalih tenzija sa Evropom, rat bi mogao ugroziti rusku ekonomiju i otuđiti javnost. Istovremeno, to bi moglo da približi trupe NATO-a ruskim granicama, ostavljajući Rusiju da se godinama bori protiv ukrajinskog otpora. Prema ovom mišljenju, Rusija bi bila zarobljena u katastrofi koju je sama stvorila.
Ipak, čini se da Putinova analiza troškova i koristi ide u prilog promjeni evropskog statusa kvo. Rusko rukovodstvo preuzima više rizika, a iznad svađe u svakodnevnoj politici, Putin je na istorijskoj misiji da učvrsti rusku polugu u Ukrajini (kao što je nedavno učinio u Bjelorusiji i Kazahstanu). I kako to Moskva vidi, pobjeda u Ukrajini bi mogla biti na dohvat ruke. Naravno, Rusija bi mogla jednostavno da produži trenutnu krizu bez invazije ili da pronađe neki prihvatljiv način da se povuče. Ali ako je računica Kremlja tačna, kao što je na kraju bila u Siriji, onda bi Sjedinjene Države i Evropa takođe trebale da budu spremne za eventualni slučaj koji nije na klancu. Šta ako Rusija pobijedi u Ukrajini?
Ako Rusija preuzme kontrolu nad Ukrajinom ili uspije da je destabilizuje u velikim razmjerama, počeće nova era za Sjedinjene Države i Evropu. Američki i evropski lideri suočili bi se sa dvostrukim izazovom da ponovo razmisle o evropskoj bezbjednosti i da ne budu uvučeni u veći rat sa Rusijom. Sve strane bi morale da razmotre potencijal nuklearno naoružanih protivnika u direktnoj konfrontaciji. Ove dvije odgovornosti – čvrsta odbrana evropskog mira i oprezno izbjegavanje vojne eskalacije sa Rusijom – neće nužno biti kompatibilne. Sjedinjene Države i njihovi saveznici mogli bi da se nađu duboko nespremni za zadatak stvaranja novog evropskog bezbjednosnog poretka kao rezultat ruskih vojnih akcija u Ukrajini.
Za Rusiju bi pobijeda u Ukrajini mogla imati različite oblike. Kao iu Siriji, pobjeda ne mora da rezultira održivim rješenjem. To bi moglo uključivati uspostavljanje vlade u Kijevu ili podjelu zemlje. Alternativno, poraz ukrajinske vojske i pregovori o ukrajinskoj predaji mogli bi efektivno da transformišu Ukrajinu u propalu državu. Rusija bi takođe mogla da upotrijebi razorne sajber napade i dezinformacione alate, uz prijetnju silom, da osakati zemlju i izazove promjenu režima. Uz bilo koji od ovih ishoda, Ukrajina će biti efektivno odvojena od Zapada.
Ako Rusija svoje političke ciljeve u Ukrajini ostvari vojnim putem, Evropa neće biti ono što je bila prije rata. Ne samo da će prvenstvo SAD u Evropi biti kvalifikovano; svaki osjećaj da Evropska unija ili NATO mogu da obezbijede mir na kontinentu biće artefakt izgubljenog doba. Umjesto toga, bezbjednost u Evropi moraće da se svede na odbranu ključnih članica EU i NATO. Svi van klubova će biti sami, osim Finske i Švedske. Ovo ne mora nužno biti svjesna odluka o okončanju politike proširenja ili pridruživanja; ali će to biti de facto politika. Pod percipiranom opsadom Rusija, EU i NATO više neće imati kapacitet za ambiciozne politike van svojih granica.
SAD i Evropa će takođe biti u stanju permanentnog ekonomskog rata sa Rusijom. Zapad će nastojati da sprovede sveobuhvatne sankcije, kojima će Rusija vjerovatno parirati sajber mjerama i energetskim ucjenama, s obzirom na ekonomske asimetrije. Kina bi mogla da stane na stranu Rusije u ovoj ekonomskoj sitnici. U međuvremenu, unutrašnja politika u evropskim zemljama će ličiti na veliku igru dvadeset prvog vijeka, u kojoj će Rusija proučavati Evropu za bilo kakav slom u privrženosti NATO-u i transatlantskim odnosima. Putem poštenih i lažnih metoda, Rusija će iskoristiti svaku priliku da utiče na javno mnjenje i izbore u evropskim zemljama. Rusija će biti anarhično prisustvo – ponekad stvarno, ponekad zamišljeno – u svakom slučaju evropske političke nestabilnosti.
Rusija ima najveću konvencionalnu vojsku u Evropi, koju je više nego spremna da koristi. Odbrambena politika EU – za razliku od NATO – daleko je od toga da može da obezbijedi bezbjednost svojim članicama. Stoga će vojna sigurnost, posebno istočnih članica EU, biti ključna. Odgovor na revanšističku Rusiju sankcijama i retoričkim proglašavanjem međunarodnog poretka zasnovanog na pravilima neće biti dovoljan.
U slučaju pobjede Rusije u Ukrajini, pozicija Njemačke u Evropi biće ozbiljno ugrožena. Njemačka je marginalna vojna sila koja je svoj posleratni politički identitet zasnovala na odbijanju rata. Prsten prijatelja kojim se okružila, posebno na istoku sa Poljskom i baltičkim državama, rizikuje da ga destabilizuje Rusija. Francuska i Ujedinjeno Kraljevstvo će preuzeti vodeću ulogu u evropskim poslovima zahvaljujući svojim relativno jakim vojskama i dugoj tradiciji vojnih intervencija. Ključni faktor u Evropi, međutim, ostaće SAD. NATO će zavisiti od podrške SAD, kao i anksiozne i ugrožene zemlje na istoku Evrope, nacije na frontu raspoređene duž sada veoma velike, proširene i neizvjesne linije kontakta sa Rusijom, uključujući Bjelorusiju i djelove Ukrajine pod ruskom kontrolom.
Kriza Ukrajine će biti veoma velika. Milioni izbjeglica će bježati u više pravaca. A oni djelovi ukrajinske vojske koji nisu direktno poraženi nastaviće da se bore, odražavajući partizanski rat koji je razdvojio cio ovaj region Evrope tokom i posle Drugog svjetskog rata.
Jaka strana Evrope je njena ekonomska poluga. Ruska imovina će biti bilo koji izvor domaćih podjela ili poremećaja u Evropi ili u transatlantskim partnerima Evrope. Ovdje će Rusija biti proaktivna i oportunistička. Ako se pojavi proruski pokret ili kandidat, taj kandidat se može direktno ili indirektno ohrabriti. Ako ekonomska ili politička bolna tačka umanji spoljnopolitičku efikasnost Sjedinjenih Država i njenih saveznika, to će biti oružje za ruske propagandne napore i za rusku špijunažu.
Mnogo toga se već dešava. Ali rat u Ukrajini će podići obaviještenost. Rusija će koristiti više resursa i biti slobodna u izboru instrumenata. Ogromni tokovi izbjeglica koji stižu u Evropu će pogoršati neriješenu politiku EU o izbjeglicama i obezbijediti plodno tlo za populiste. Sveti gral ovih informacionih, političkih i sajber bitaka biće predsjednički izbori u Sjedinjenim Državama 2024. Budućnost Evrope zavisiće od ovih izbora. Izbor Donalda Trampa ili Trampovog kandidata mogao bi da uništi transatlantske odnose u trenutku najveće opasnosti za Evropu, dovodeći u pitanje poziciju NATO-a i njegove bezbjednosne garancije za Evropu.
Za Sjedinjene Države, ruska pobjeda bi imala duboke efekte na njihovu veliku strategiju u Evropi, Aziji i na Bliskom istoku. Prvo, ruski uspjeh u Ukrajini bi zahtijevao da se Vašington okrene ka Evropi. Neće biti dozvoljena nikakva dvosmislenost u vezi sa članom 5 NATO-a (kao što je bilo pod Trampom). Samo snažna posvećenost SAD evropskoj bezbjednosti spriječiće Rusiju da podijeli evropske zemlje jedne od drugih. Ovo će biti teško u svjetlu konkurentskih prioriteta, posebno onih koji se suočavaju sa Sjedinjenim Državama u sve lošijim odnosima sa Kinom. Ali interesi koji su u pitanju su fundamentalni. Sjedinjene Države imaju veoma velike komercijalne akcije u Evropi. Evropska unija i Sjedinjene Države su međusobno najveći trgovinski i investicioni partneri, sa trgovinom robom i uslugama u ukupnom iznosu od 1,1 bilion dolara u 2019. Mirna Evropa koja dobro funkcioniše pojačava američku spoljnu politiku – o klimatskim promjenama, o neširenju, o globalnoj javnosti zdravstva, i o upravljanju tenzijama sa Kinom ili Rusijom. Ako Evropa bude destabilizovana, onda će Sjedinjene Države biti mnogo usamljenije u svijetu.
NATO je logično sredstvo pomoću kojeg Sjedinjene Države mogu pružiti sigurnost Evropi i odvratiti Rusiju. Rat u Ukrajini bi oživio NATO ne kao poduhvat za izgradnju demokratije ili kao oruđe za ekspedicije van područja poput rata u Avganistanu, već kao neprevaziđenu odbrambenu vojnu alijansu kakav je i zamišljen da bude. Iako će Evropljani tražiti veću vojnu posvećenost Evropi od Sjedinjenih Država, šira ruska invazija na Ukrajinu trebalo bi da podstakne svaku članicu NATO-a da poveća svoje troškove odbrane. Za Evropljane bi ovo bio poslednji poziv da se poboljšaju odbrambene sposobnosti Evrope – u tandemu sa Sjedinjenim Državama – kako bi se pomoglo Sjedinjenim Državama da se izbore sa rusko-kineskom dilemom.
Za Moskvu koja je sada u stalnoj konfrontaciji sa Zapadom, Peking bi mogao da posluži kao ekonomska poluga i partner u suprotstavljanju hegemoniji SAD. U najgorem slučaju za veliku strategiju SAD, Kina bi mogla biti ohrabrena ruskom asertivnošću i zapretila konfrontacijom oko Tajvana. Ali ne postoji garancija da će eskalacija u Ukrajini koristiti kinesko-ruskim odnosima. Ambicija Kine da postane centralni čvor evroazijske ekonomije biće oštećena ratom u Evropi, zbog brutalnih neizvjesnosti koje rat donosi. Kineska iritacija Rusijom na maršu neće omogućiti približavanje Vašingtona i Pekinga, ali može pokrenuti nove razgovore.
Šok velikog vojnog poteza Rusije takođe će pokrenuti pitanja u Ankari. Turska predsjednika Redžepa Tajipa Erdogana uživa u časnoj hladnoratovskoj igri protiv supersila. Ipak, Turska ima značajne odnose sa Ukrajinom. Kao članica NATO-a, neće imati koristi od militarizacije Crnog mora i istočnog Mediterana. Ruske akcije koje destabilizuju širi region mogle bi da potisnu Tursku nazad ka Sjedinjenim Državama, što bi zauzvrat moglo da zabije klin između Ankare i Moskve. To bi bilo dobro za NATO, a takođe bi otvorilo veće mogućnosti za američko-tursko partnerstvo na Bliskom istoku. Turska bi mogla da se pretvori u saveznika kakav bi trebalo da bude umjesto smetnje.
Gorka posledica šireg rata u Ukrajini je to što bi se Rusija i Sjedinjene Države sada susrele kao neprijatelji u Evropi. Ipak, oni će biti neprijatelji koji sebi to ne mogu priuštiti o odvesti neprijateljstva preko određenog praga. Koliko god da su njihovi pogledi na svijet udaljeni, koliko god da su ideološki suprotstavljeni, dvije najznačajnije nuklearne sile svijeta moraće da drže svoj bijes pod kontrolom. Ovo će predstavljati fantastično škakljiv čin žongliranja: stanje ekonomskog ratovanja i geopolitičke borbe širom evropskog kontinenta, ali stanje stvari koje ne dozvoljava da eskalacija preraste u otvoreni rat. Istovremeno, američko-ruska konfrontacija može se u najgorem slučaju proširiti na proksi ratove na Bliskom istoku ili u Africi ako Sjedinjene Države odluče da ponovo uspostave svoje prisustvo nakon katastrofalnog povlačenja iz Avganistana.
Održavanje komunikacije, posebno o strateškoj stabilnosti i sajber bezbjednosti, biće od ključnog značaja. Primjetno je da se američko-ruska saradnja u vezi sa zlonamernim sajber-aktivnostima nastavlja i tokom trenutnih tenzija. Neophodnost održavanja rigoroznih sporazuma o kontroli naoružanja biće još veća nakon rata u Ukrajini i režima sankcija koji ga prati.
Kako se kriza u Ukrajini odvija, Zapad ne smije da potcjenjuje Rusiju. Ne smije se oslanjati na narative inspirisane željom. Ruska pobjeda u Ukrajini nije naučna fantastika.
Ali ako Zapad može malo da uradi da spriječi rusko vojno osvajanje, on će moći da utiče na ono što će se kasnije desiti. Vrlo često seme nevolje leži ispod platna vojne pobjede. Rusija može da uništi Ukrajinu na bojnom polju. To može učiniti Ukrajinu propalom državom. Ali to može učiniti samo gonjenjem zločinačkog rata i uništavanjem života jedne nacionalne države koja nikada nije izvršila invaziju na Rusiju. Sjedinjene Države i Evropa i njihovi saveznici i drugi djelovi svijeta će izvući zaključke i biti kritični prema ruskim akcijama. Kroz svoje saveze i u svojoj podršci narodu Ukrajine, Sjedinjene Države i Evropa mogu da otjelotvore alternativu agresivnim ratovima i etosu „moć čini pravo“. Ruski napori da sije nered mogu se suprotstaviti naporima Zapada da se uspostavi red.
Kao što su Sjedinjene Države zadržale diplomatsku imovinu tri baltičke države u Vašingtonu, nakon što su bile pripojene Sovjetskom Savezu tokom Drugog svjetskog rata, Zapad se može staviti na stranu pristojnosti i dostojanstva u ovom sukobu. Ratovi koji se dobijaju nikada se ne dobijaju zauvijek. Zemlje suviše često pobjeđuju same sebe tokom vremena pokretanjem i onda pobjedom u pogrešnim ratovima.