Prema preliminarnim podacima Ministarstva finansija i socijalnog staranja državni dug (bez depozita) na kraju avgusta ove godine je bio 4,05 milijardi eura, odnosno, 87,37 odsto bruto-domaćeg proizvoda (BDP-a), pišu Vijesti.
Ministarstvo procjenjuje da će dug u narednom periodu u apsolutnom iznosu i dalje padati, kao i njegovo učešće u BDP-u, navode Vijesti.
Ovo je prvi put da je zaduženje države u nominalnom padu od nezavisnosti 2006. godine.
Ekonomski analitičar Predrag Drecun za Vijesti navodi da zbog postojećeg zaduženja države nije ugrožena održivost javnih finansija, ali da trenutno stanje može da se naruši vrlo lako, bilo kojim negativnim spoljnim uticajem, dok Centralna banka (CBCG) odbija da saopšti svoje prognoze o trenutnom zaduženju države.
”S obzirom da preliminarne procjene pokazuju da imamo znatno veći rast BDP-a od projektovanog za 2021. godinu (sadašnja procjena na oko 13 odsto), a tek predstoje podaci za treći i četvrti kvartal ove godine, izvjesno je da će se ostvariti i značajno bolji rezultat u smanjenju duga države”, saopštili su Vijestima u Ministarstvu finansija i socijalnog staranja, kojim rukovodi ministar Milojko Spajić.
Prema preliminarnim podacima spoljni dug iznosi 3,62 milijarde (78,21 odsto BDP-a), dok unutrašnji dug iznosi oko 424,55 miliona (9,16 odsto BDP-a). Ukupni državni dug sa depozitima na kraju avgusta ove godine iznosi 3,5 milijarde, odnosno 76,08 odsto BDP-a, naglašavaju Vijesti.
Ćutanje Centralne banke
Iz Ministarstva su Vijestima kazali da je smanjenje duga u apsolutnom iznosu zasnovano na njegovoj redovnoj otplati i činjenici da, zbog uspješne realizacije emisije euroobveznica na kraju 2020. godine nije bilo potrebe za dodatnim zaduživanjem za finansiranje budžetskih potreba u ovoj godini.
”Podsjećamo i da je ostvaren suficit budžeta tri mjeseca zaredom (jun, jul i avgust), a očekuje se i za septembar. Posmatrano u odnosu na BDP očekujemo značajno smanjenje duga, imajući u vidu da projektovani rast BDP-a za ovu godinu iznosi oko 10,5 odsto, a sadašnje preliminarne procjene ukazuju na to da rast BDP-a može biti oko 13 odsto, u odnosu na drastičan pad od 15,2 odsto u prošloj godini. Uz to, Svjetska banka je nedavno povećala prognozu rasta za Crnu Goru na skoro 11 odsto”, saopštili su Vijestima u Ministarstvu.
Podatak o ukupnom javnom dugu države, koji uključuje državni dug i dug opština, za ovu godinu biće dostupan, shodno zakonu, naredne godine. Javni dug na kraju prošle godine je bio 4,4 milijarde, odnosno 105,15 odsto preliminarnog BDP-a.
Iz Ministarstva za Vijesti tvrde da trenutni iznos javnog duga, sa tendencijom daljeg pada, nije opasnost po javne finansije, dok u Centralnoj banci (CBCG) nijesu htjeli da odgovore na pitanja “Vijesti” u vezi javnog duga.
Vrhovnoj monetarnoj instituciji su upućena sljedeća pitanja - da li je postojeći iznos javnog druga države prijetnja za održivost javnih finansija, koje su preporuke CBCG za smanjenje javnog duga u narednom periodu, da li dio duga treba refinansirati i zašto i prema pocjeni CBCG kako će se kretati javni dug države u narednom periodu.
Prema Zakonu o CBCG ona daje Vladi preporuke za vođenje ekonomske politike.
”Imamo izvjestan pad učešća javnog duga u BDP na kraju ove godine, ali moramo imati na umu da su nam se i depoziti značajno smanjili tokom 2021. godine. To znači da nam se sužava manevarski prostor, jer po mom mišljenju depoziti moraju biti uvijek na nekom nivou koji, po pravilu, ne bi smio biti niži od 500 do 600 miliona”, istakao je Drecun.
Preporuke za smanjenje duga
Prema njegovim riječima da bi država smanjila zaduženje treba da kombinuje set kratkoročnih i dugoročnih mjera u realnom i finansijskom sektoru. Drecun preporučuje da se donese strategija jačanja realnog sektora, sa akcentom na poljoprivredu i energetiku, uz ostale grane realnog sektora, a najmanje deset godina.
”U 2022. godini usmjeriti 40 miliona eura za konsultantske usluge iz ovogodišnjeg budžeta u agro budžet i dodati mu još najmanje 100 miliona eura. Prilagoditi politiku CBCG u pravcu relaksacije rezervisanja za kreditne gubitke dvije i više godina i afirmacije projektnog finansiranja, tako da se novoodobreni krediti ne stavljaju automatski u istu klasifikacionu grupu u kojoj se nalaze ostali krediti korisnika, ako analize pokažu održivost biznis plana”, preporučio je Drecun.
Na naplatu naredne godine stiže oko 283 miliona dugovanja
Prema preliminarnim podacima Ministarstva finansija u narednoj godini država treba da otplati najmanje oko 283 miliona eura, od čega je oko 243 miliona spoljni dug, a oko 40 miliona domaći, navode Vijesti.
Za devet mjeseci ove godine otplaćeno je 479 miliona državnog duga, od čega je glavnica bila 400,23 miliona, a kamata 78,74 miliona. Najviše novca pošlo je na otplatu po osnovu euroobveznica emitovanih 2016. godine 27,45 miliona, kao i po osnovu otplate državnih zapisa od 41,7 miliona.
”Planirano je da se u ovoj godini otplati ukupno oko 436 miliona državnog duga, od čega se na strani dug odnosi 350 miliona, dok se na domaći dug odnosi 85,9 miliona.
Iz Ministarstva za Vijesti kažu da hedžing aranžman za dolarski kredit kod kineske Exim banke trebalo da dovede do uštede u troškovima kamata od oko osam miliona.
Iz ovog resora su poručili da im je cilj da poboljšaju u narednom periodu postojeći portfolio duga tako što će kod određenih kreditora pregovarati o prijevremenoj otplati određenih skupih kredita koji su uzeti prije 2006. godine.
Ovaj Vladin resor namjerava da poboljša prosječnu ročnost i cijena duga, kako bi država uz poboljšanje svih makro i fiskalnih pokazatelja poboljšala status u međunarodnim finansijskim okvirima.
”Na taj način će poboljšati kreditni rejting, ali i pregovaračka pozicija u svim budućim transakcijama na domaćem i međunarodnom tržištu”, tvrde u ministarstvu za Vijesti.