REGAGEN o stanju CEDIS-a: Za plate 12 miliona više nego 2020. godine

Upravo je to razlog zbog kojeg Regulatorna agencija za energetiku i regulisane komunalne djelatnosti (REGAGEN), pita kako je došlo do povećanja broja radnika, a paralelno i izdataka za njihove plate - čime se kako tvrde, rad CEDIS-a dodatno opterećuje, kako prenose "Vijesti".

To između ostalog, REGAGEN navodi u Izvještaju o stanju energetskog sektora za 2024. godinu, koji je dostavljen Skupštini.

“Vijesti” su ovom stavu regulatora pitale i CEDIS, iz kojeg su kazali da su zbog efikasnosti sami počeli da rade na projektima, zbog čega su im bili potrebni specijalističko - tehnički kadrovi za održavanje elektroenergetskih objekata, projektovanje, mjerenje i upravljanje mrežom - te da su zato ostvarili i bolje rezultate. Naglasili su da im ovog kadra i danas nedostaje, ali da likvidnost kompanije nije ugrožena, da uredno otplaćuju kredite i nemaju dugove...

REGAGEN u dokumentu koji potpisuje predsjednik Odbora Veljko Vasiljević, navodi se da je CEDIS prošlu godinu završio u plusu od 519.328 eura, ali da je to 882,42 hiljada ili 63 odsto manje nego u 2023. godini. Istakli su i da je kompanija prihodovala 131.857.933 eura ili 13 odsto više nego godinu prije, dok su i rashodi iznosili 134.144.294 eura, odnosno da su bili 21.060.963 eura viši nego godinu prije, kako prenose "Vijesti".

“Prosječan broj zaposlenih u CEDIS-u je u 2024. godini iznosio 1.772 zaposlenih, što je za 51 više u odnosu na 2023. godinu. Iako u manjoj mjeri, nastavljen je trend zapošljavanja karakterističan za prethodni period. Dakle, prosječan broj zaposlenih u CEDIS-u u 2024. godini je za 412 veći u odnosu na 2020. godinu, dok su troškovi zarada, naknada zarada i ostali lični rashodi u 2024. godini veći za 12.013.116 eura u odnosu na 2020. godinu... I činjenicu da u proteklom periodu nije bilo izmjena zakonskog okvira kojim bi se obim djelatnosti i način funkcionisanja ovog subjekta promijenio, dovodi se u pitanje opravdanost povećanja broja zaposlenih i, posljedično, rasta troška zarada, kao troška koji se može kontrolisati i koji se kao takav ne pokriva u cjelosti kroz utvrđene cijene za korišćenje distributivnog sistema. Ovakvim poslovnim odlukama se finansijsko poslovanje CEDIS-a dodatno opterećuje, iako je funkcionisanje sistema bilo obezbijeđeno i sa mnogo manjim brojem zaposlenih”, naglasili su iz REGAGEN-a.

Upitani o troškovima za plate, iz CEDIS-a su pojasnili da ti izdaci nisu veći samo zbog broja radnika, već i izmjena zakona, odnosno programa “Evropa sad 1 i 2”, poreskih stopa, pregovora sa sindikatima o povećanju obračunske vrijednosti koeficijenata, zimnica, viših plata po osnovu minulog rada, pa bi do većih troškova došlo i bez veće broja zaposlenih.

Istakli su da su kroz analizu ranijeg načina rada, troškova, poštovanja rokova i kvaliteta izvedenih radova, donijeli odluku da se poslovi koji su povjeravani trećim licima - rade sopstvenim kapacitetima zbog efikasnost i efektivnosti kompanije, zbog čeg je započeto periodično upošljavanje specijalističko - tehničkog kadra, uz nabavku vozila, specijalnih mašina i alata.

Iz CEDIS-a su istakli da se ta odluka pokazala kao ispravna jer je i REGAGEN, u izvještaju naveo da je prosječno trajanje prekida skraćeno za 35 odsto u odnosu na 2023. godinu, njihova učestalost za 21 odsto, dok su i gubici na mreži manji zbog novih brojila, kako prenose "Vijesti".

“Zapošljavanje nove radne snage primarno je bilo u organizacionim jedinicama koje se isključivo bave osnovnom djelatnošću (održavanje elektroenergetskih objekata, održavanja objekata, investicioni poslovi nadzora, projektovanja, poslovi mjerenja i upravljanja distributivnom mrežom). Rezultati ovakve poslovne odluke su vidljivi i u prethodnoj godini, a njihov rast i postizanje cilja u cjelosti očekuje se u tekućoj i narednoj godini. U CEDIS-u od osnivanja do danas nedostaje radne snage specijalističkih - tehničkih kompetencija i zanimanja za obavljanje poslova osnovne djelatnosti. Novim zapošljavanjem je poboljšana starosna struktura zaposlenih koja je prethodnih godina bila iznad 46 godina starosti, dok je trenutna starosna struktura 44 godine, u organizacionim jedinicama gdje je najveći broj novozaposlenih na realizaciji projekata, starosna struktura je 43 godine i teži se njenom smanjivanju nadalje. Napominjemo da likvidnost CEDIS-a nije ugrožena, da redovno izmirujemo obaveze za dugoročne investicione kredite i da nemamo neizmirenih obaveza prema državi, zaposlenima i trećim licima”, naglasili su oni.

Iz CEDIS-a su naglasili i da su nakon energetske krize stabilizovali poslovanje, što pokazuju profiti ostvareni na kraju 2023. i prošle godine.

U izvještaju REGAGEN-a se navodi da je najznačajniji rast troškova CEDIS-a, zabilježen u kategoriji nabavna vrijednost prodate robe i troškovi materijala, koji su lani iznosili 36.451.178 eura, tj 13,32 miliona ili 57,6 odsto više nego 2023. godine. Pojašnjava se da je do rasta ovih troškova došlo zbog paralelnog rasta onih za nabavku struje za pokrivanje gubitaka u distributivnom sistemu.

Istakli su i da je CEDIS prošle godine za investicije dao gotovo 15 miliona eura i ostvario 41 odsto od plana, od čega je izdvojeno 7,5 miliona za ulaganja iz ranijih planova i 4,81 miliona eura za otkup elektroenergetske infrastrukture. Regulator je naglasio da zakonski, podnosilac zahtjeva za priključenje može infrastrukturu da gradi o svom trošku, nakon čega je CEDIS dužan da otkupi priključak.

“Vrijednost planiranog otkupa elektroenergetske infrastrukture za 2024. godinu iznosila je 3,55 odsto ukupne imovine CEDIS-a na kraju izvještajnog perioda. Međutim, realizacija je ostvarena u znatno manjem obimu od planiranog, odnosno u iznosu od 4.816.566 eura. Prema informacijama koje je dostavio CEDIS, ključni razlozi za umanjenu realizaciju odnose se na dugogodišnje poteškoće u obezbjeđivanju zakonom propisane dokumentacije od strane vlasnika infrastrukture, kao i na značajno povećanje procijenjene vrijednosti te imovine u odnosu na početne planove”, istakali su iz REGAGEN-a.

Crnogorski elektroprenosni sistem (CGES) je prošlu godinu završio u plusu od 24.834.632 eura, što je za 10.88 miliona eura ili 30,47 odsto slabiji rezultat u odnosu na godinu prije. Regulator je istakao da je glavni razlog za smanjenje profita, niži prihod od alokacije kapaciteta i to za 13.831.677 eura. Ističe se i da je CGES je u prošloj godini ukupno uložio 25.362.149 eura.

Kada su u pitanju plate i ostali lični rashodi, trošak CGES-a je bio veći za gotovo 3.000.000 eura u odnosu na 2023. godinu, dok je i broj zaposlenih u istom periodu uvećan za 17, pa u toj kompaniji radi 341 zaposleni.

“Pri sagledavanju rasta navedenih troškova, potrebno je imati u vidu da je 2020. godine donesen Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o energetici, kojim su uvedene nove obaveze za ovog regulisanog subjekta u pogledu povezivanja crnogorskog tržišta električne energije sa jedinstvenim evropskim tržištem. Po osnovu novih zakonskih obaveza, u postupku utvrđivanja regulatorno dozvoljenog prihoda i cijena za korišćenje prenosnog sistema električne energije za period 2023-2025. godine, CGES-u su utvrđeni veći troškovi zarada, naknada zarada i ostalih ličnih rashoda, koji odražavaju povećanje broja zaposlenih za 12. S obzirom na to da ovi troškovi pripadaju kategoriji troškova na koje operator može uticati, na koje se u regulatornom smislu primjenjuju podsticaji za poboljšanje efikasnosti, povećanje troškova zarada, naknada zarada i ostalih ličnih rashoda van okvira koje je Agencija utvrdila ne utiče na cijene za korišćenje sistema, tj. njegov teret ne snose korisnici sistema, već CGES”, naglasio je regulator.

U dokumentu se ističe i da je Crnogorski operator tržišta električne energije (COTEE) prošlu godinu završio u plusu i sa profitom od 11.216 eura, te da veći dio rashoda ove kompanije čine troškovi plata i ostali lični rashodi. Naglašeno je i da su troškovi za 19 zaposlenih činili 70 odsto ukupnih lanjskih rashoda.

U elektroenergetskom sistemu Crne Gore, najveće učešće u proizvodnji imaju hidroelektrane sa 65 odsto, termoelektrane 20,8 odsto, vjetroelektrane 10,9 odsto, dok solarne elektrane čine 3,1 odsto.

U toku prošle godine taj sistem je proizveo 3.449,07 gigavat časova (GWH) električne energije, s tim da je dominirala Termoelektrana “Pljevlja” sa gotovo 40 odsto ukupno ostvarene proizvodnje - dok su hidroelektrane zabilježile pad.

Po podacima za prošu godinu, Crna Gora ima dvije velike hidroelektrane “Perućicu” i “Pivu”, dok ima isto toliko vjetroelektrana - “Krnovo” i “Možura”. Sa druge strane, na distributivni sistem je bilo priključeno 4.833 fotonaponskih sistema u režimu kupac-proizvođač.

Kada je u pitanju količina preostalog uglja, procjene su da je na kraju prošle godine u području Pljevalja preostalo još 177.015.328 tona, dok Crna Gora prosječno godišnje proizvodi 1,6 miliona tona.

Elektroprivreda (EPCG) je po izvještaju lani za investicije izdvojila 52.897.245 eura, odnosno 10,23 miliona više nego u godini prije toga, kada je uloženo 42.664.865 eura.

Najveći dio ili 24,55 miliona eura odnosio se na projekte za obnovljive izvore energije, pri čemu je kroz projekat “Solari 5000+” uloženo 21,9 miliona, kao i 2,59 miliona eura za izgradnju malih solarnih elektrana - dok je ostatak utrošen na projekte vjetroelektrana, nabavku alata, inventara i realizaciju opštih projekata.

Po stavci koja se odnosi na proizvodnju, u taj sektor je uloženo 18.082.166 eura ili 34 odsto ukupnog iznosa, a novac je otišao na ekološku rekonstrukciju, adaptaciju kotla sa zamjenom grijača vazduha i remonta turbine u Termoelektrani “Pljevlja”, zamjeni blok transformatora i visokonaponskih kablova i remonta hidroelektrane “Piva”, rekonstrukciju malih hidroelektrana “Rijeka Mušovića”, “Lijeva rijeka”, “Šavnik”, “Rijeka Crnojevića”, “Podgor” i obnove puta do hidroelektrane “Perućica”.