DRI je utvrdila da je institucionalni odgovor na bespravnu sječu šuma fragmentaran, bez jasnih mehanizama kontrole, izvještavanja i koordinacije, sa identifikovanim slabostima u upravljanju i borbi protiv bespravnih aktivnosti u šumarstvu.
"Analiza zvaničnih podataka o sječama šuma u Crnoj Gori za period 2017- 2024. godine, koji su dostavljeni od strane Uprave za gazdovanje šumama i lovištima (UGŠL), ukazuje na "relativno stabilan trend ukupnih sječa, koji je ispod godišnjeg zapreminskog prirasta, što sugeriše na održivost trenutnog nivoa iskorišćavanja šumskih resursa". Međutim, predmetnom revizijom je utvrđeno da nedostaje pouzdan i nezavisan nadzor, pa se zvanični podaci o količini sječe šume ne mogu uzeti kao pouzdani. Uprava za gazdovanje šumama i lovištima nema odgovarajući monitoring i digitalne alate za praćenje, pa je stoga teško potvrditi da trenutni nivo iskorišćenja je stvarno održiv – navedeno je u izvještaju koji potpisuje član Senata Branislav Radulović, kako prenosi Dan.
DRI je utvrdila da je prema zvaničnim podacima UGŠL-a, u periodu 2021-2024 godine evidentirana ukupna sječa šuma u obimu od 2.117.31056 m³.
"Međutim, prema Izvještaju o monitoringu bespravne sječe i obešumljavanja u Crnoj Gori, sprovedenom primjenom AC/DC-EO tehnologije, u istom periodu zabilježeno je smanjenje šumskih površina od ukupno 587,1 km². Primjenom iznosa prosječne zapremine drvne mase od 160 m3/ha, koliko je iznosila prema podacima inventure šuma iz 2011. godine, to bi odgovaralo količini od 9.393.600 m³. Iako se podaci dobijeni procjenom ne mogu tretirati kao potpuno precizni i konačni, razlika između ovih procjena i zvanično prijavljenih podataka ukazuje na značajnu nepodudarnost. Ovako značajna odstupanja ukazuju na potrebu za detaljnijom analizom uzroka, uključujući mogućnost postojanja dodatno neregistrovanih sječa, metodološke razlike u prikupljanju podataka, prirodne poremećaje koji nijesu evidentirani kao sječe, kao i moguće nedostatke u sistemu evidentiranja i praćenja šumskih resursa – piše u nalazu.
Izrečene novčane kazne za krivično djelo šumske krađe u analiziranom periodu (prosječno 261,76 eura po kazni) su neadekvatne u odnosu na štetu koja se nanosi državnim šumama koja, prema zvaničnim podacima Uprave za gazdovanje šumama i lovištima, premašuje 1,3 miliona eura za period 2021 – 2024. godine, precizirali su iz DRI, kako prenosi Dan.
"Dodatno zabrinjavajući je podatak da se značajan broj krivičnih prijava (80 odsto, a u 2024. godini čak 86 odsto) odnosi na nepoznate počinioce, što ukazuje na sistemske slabosti u otkrivanju, dokumentovanju i procesuiranju počinilaca. Posebno je uočljivo da su državne šume pod znatno većim pritiskom krivičnih djela u odnosu na privatne šume, gdje dominiraju prekršajne prijave. To implicira potencijalne razlike u nadzoru, kontroli i odgovornosti u odnosu na različite oblike svojine nad šumskim resursima – naveli su iz DRI.
DRI je upozorila da trenutno postoji pravni i operativni vakuum u upravljanju i gazdovanju šumskim resursima jer koncesioni ugovori su istekli, a privredno društvo za gazdovanje šumama još nije i pored zakonske obaveze osnovano, kako prenosi Dan.
"Zakon o šumama, (koji se primjenjuje od 1. januara 2025. godine), propisao je formiranje privrednog društva za gazdovanje šumama kao subjekta nadležnog za operativno upravljanje državnim šumama, ali do dana okončanja predmetne revizije to privredno društvo nije formirano. Nepostojanje ovog privrednog društva onemogućilo je prenos zakonom propisanih nadležnosti sa Uprave za gazdovanje šumama i lovištima, što je stvorilo institucionalni vakuum i dovelo u pitanje kontinuitet i efikasnost u gazdovanju šumama. Odlaganje formiranja privrednog društva ukazuje na nedostatak operativnog planiranja i institucionalne spremnosti nadležnih organa da sprovedu reforme propisane zakonom, čime se direktno ugrožava ostvarivanje ciljeva održivog i efikasnog upravljanja šumskim resursima – naveli su iz DRI.
Revizijom je utvrđeno da ugovori o korišćenju šuma, iako formalno sadrže osnovne elemente zaštite šuma i kontrole legalnosti, nijesu dovoljno precizni u pogledu definisanja ekoloških standarda i obaveza kontinuiranog nadzora.
"Nadzor nad sprovođenjem ugovornih obaveza nije bio adekvatan, što je rezultiralo nelegalnim aktivnostima na terenu – piše u nalazu.
Jasno su istakli da Ministarstvo poljoprivrede, koje vodi Vladimir Joković, treba hitno da preduzme sve neophodne mjere za uspostavljanje privrednog društva za gazdovanje šumama – donošenjem osnivačkog akta, obezbjeđivanjem kadrovskih i tehničkih kapaciteta, kao i definisanjem svih neophodnih mehanizama za prenos nadležnosti sa Uprave na novo privredno društvo, kako prenosi Dan.
"Nacionalna šumarska politika nije ažurirana od 2008. godine, a nova Strategija razvoja šuma i šumarstva 2024-2028 nije usvojena do okončanja revizije, što za posljedicu ima da nijesu definisani pravci razvoja i održivog gazdovanja šumama, kao ni prioritetni ciljevi i oblasti djelovanja – naveli su iz DRI.