Posljednje godine sjeverni Jadran zabeležio je najveću količinu rebraša, životinja sličnih meduzama štetnih za riblje zalihe i turizam, koje su najverovatnije stigle u balastne vode brodova, upozoravaju hrvatski naučnici.
Poznat kao "morski orah", ovaj primitivni invazivni organizam potiče sa sjeveroistočne obale Sjedinjenih Država i iz Meksičkog zaliva.
Mnemiopsis leidyi može naneti značajnu štetu ribarstvu, drastično smanjujući zalihe sitne plave ribe poput sardina i inćuna.
Iako nemaju sjajne ćelije i neškodljivi su za kupače, njihovo prisustvo potencijalno ugrožava turizam jer velika gustina želatinoznih organizama nije prijatna.
"Ako krajem proljeća i početkom leta dođe do značajnog zagrevanja mora, može se očekivati masovna pojava na obali zapadne Istre", rekao je dr Paolo Paliaga sa Fakulteta Prirodnih nauka u Puli.
Zbog poluzaštite, slabe cirkulacije morskih struja i važnih pomorskih puteva, Jadransko more je izuzetno osjetljivo na zagađenje balastnim vodama, što brodovima daje stabilnost i upravljivost tokom plovidbe.
Italijanski, slovenački i hrvatski naučnici intenzivno sarađuju u istraživanju, a važnost problema na lokalnom nivou prepoznali su primorski gradovi Rovinj, Poreč i Novigrad-Čitanova i finansijski podržali neka prethodna istraživanja.
Veliki broj rebraša prvi put je primećen u hrvatskim vodama u julu 2016. godine, a od leta 2017. redovno se pojavljuju između maja i novembra u obalnom pojasu zapadne Istre, Tršćanskog zaliva i na severozapadnom Jadranu.
"Budući da je sjeverni Jadran najproduktivnije područje Mediterana u pogledu zaliha ribe, važnog resursa za hrvatsku, italijansku i slovenačku ekonomiju, izuzetno je važno pratiti razvoj i uticaj invazije rebraša", rekao je Paliaga .
Najpoznatiji primjer udara ovih životinja zabeležen je 1980-ih u Crnom moru, gdje se ribolov uništen, sa štetama izmerenim u stotinama miliona dolara i gdje se sistem do danas nije potpuno oporavio. Slične situacije zabiljeležene su devedesetih godina u Azovskom i Kaspijskom moru.
Međunarodne studije pokazale su da se rebra hrane zooplanktonom, ribama i ličinkama školjki i da nema prirodnih neprijatelja. Jajasti oblik jedinke prosečne dužine sedam centimetara u stanju je da potroši sav zooplankton u jednom litru mora za deset sati.
Reproduktivni potencijal vrsta je izuzetno visok s obzirom da se radi o hermafroditima koji mogu sami da oplode i puste nekoliko hiljada oplođenih jajašaca svakog dana.
Pored toga, ima veliku toleranciju na temperaturu i slanost i u stanju je da prezimi na sjevernom Jadranu bez većih poteškoća.
Populacija doseže vrhunac u septembru kada je sveprisutna u površinskim vodama severnog Jadrana, severno i zapadno od rta Kamenjak, a broj drastično opada od kraja decembra do aprila zbog niskih temperatura i manje dostupnosti hrane.
Pored direktnog uticaja na riblje zalihe, uvođenje invazivnih rebraša doprinijelo je značajnom smanjenju biodiverziteta izloženih sistema i poremetilo njihovu prirodnu ravnotežu, upozoravaju naučnici.
Oni sada istražuju druge uticaje rebraša na morski ekosistem, uključujući njihovo ispuštanje organske materije u more i uticaj na obilje i strukturu mikrobne zajednice koja je od suštinskog značaja za morsko okruženje.