Jasenovac je bio najveći logor smrti u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj na prostoru okupirane Jugoslavije za vreme Drugog svjetskog rata. Formiran je u avgustu 1941. godine u okolini istoimenog gradića, a uništen aprila 1945. godine.
Film "Dara iz Jasenovca" uzburkao je ceo region i prikazao sve užase koncentracionih logora u Jasenovcu tokom Drugog svetskog rata.
"Radni logor Jasenovac" bio je logor smrti za Srbe, Rome i Jevreje, svih uzrasta, polova, starosnih dobi, socijalnih, obrazovnih i drugih profila, kao i za komuniste, pomagače i simpatizere Srba, Roma i Jevreja. U ovom logoru činjeni su užasni i brutalni zločini nad zatvorenicima.
Sam sistem koncentracionih logora Jasenovac je osmislio Vjekoslav "Maks" Luburić, koji je bio i njegov prvi komandant.
O njegovoj mladosti nema mnogo podataka. Prema srpskim izvorima, pre rata je bio poznat kao obični kriminalac i bio je kažnjavan zbog raznih krivičnih dela. Prema hrvatskim izorima, radio je kao perač sudova u jednom restoranu i kasnije kao pisar u jednoj štedionici za zdravstveno osiguranje.
Ime "Maks" Vjekoslav Luburić dobio je od svog dugogodišnjeg prijatelja Jure Francetića prilikom boravka u ustaškom kampu Janka Pusta.
Za Luburića, među ustašama opevanog kao "zapovednik svojih mesara", čak je i ćerka Ante Pavelića, Višnja, malo pre smrti 2015. rekla da je bio "ludak, umno bolestan čovek, da uopše nije mogao da se kontroliše".
Samo u dečjem logoru u Sisku umrlo je između 1.152 i 1.631 dece u jezivim uslovima. Nije se libio da strelja ni svoje. Krajem 1942. zbog divljanja ga je sam Pavelić jedva zaštitio od nacističkog generala fon Horstenaua koji je učinio sve što je mogao da ga strpa iza rešetaka. Iza Luburića je ostalo na desetine hiljada streljanih, poklanih, raskomadanih civila svih dobi, vera, nacionalnosti, polova, doslovno reke krvi.
Ubijen na "svoj" način
Vjekoslava "Maksa" Luburića ubio je agent Udbe Ilija Stanić, inače sin jednog ustaše. Luburić je posle rata pobegao u Španiju, gde je uživao zaštitu fašističkog generala Franka, a Ilija Stanić bio je jedina osoba u koju je Luburić imao poverenja.
Jedne večeri, Stanić je Luburića drogirao praškom za spavanje u njegovoj vili u Španiji 20. aprila 1969, da bi mu potom maljem razbio glavu i ubio ga iz povike:
"Majku ti j***m ustašku! Ovako si ti maljem ubijao decu u Jasenovcu!"
Nemački posmatrači su ga okarakterisali kao "velikog sadistu" i "živčanog bolesnika".
Početkom 1992. general Mirko Norac (koga i danas Hrvati veličaju) izrazio je divljenje Luburiću. Hrvatski istoričar Vlado Vladić održao je 29. septembra 2018. godine na rimokatoličkom prioratu u Splitu promociju svoje knjige "Hrvatski vitez Vjekoslav Maks Luburić".
Marko Janketić kao Maks Luburić
Glumac Marko Janketić u filmu Dara iz Jasenovca ostvario je zapaženu ulogu jednog od zapovednika logora - Vjekoslava "Maksa" Luburića.
"Pokušavao sam da nađem mogućnost da odbranim takvu osobu. Nije bilo lako, međutim, ja sam u jednom intervjuu već rekao da je to jako zanimljiv lik, pa su me razapeli i pitali kako zločinac može da bude zanimljiv, pa i Hitler je bio zanimljiv, i Staljin je bio zanimljiv kao i mnogi drugi... Prosto, radi se o čoveku koji je bio zadojen nekom mržnjom iz nacionalnog konteksta, koja meni nije bliska. Jednostavno, ja ne umem da razumem da neko nekog mrzi samo zato što je drugačije vere ili nacije i to je recimo bio najveći izazov za mene, da se u tom kontekstu bavim tom osobom i likom", objasnio je Marko Janketić.