Prosječna starost vozila u Crnoj Gori je iznad 16 godina, dok je prosjek na nivou EU 11 godina, piše Pobjeda
Kako piše Pobjeda, ove godine je prema podacima Uprave carina u Crnu Goru uvezeno 10.773 polovna automobila, a lani 15.699. Gotovo 94 odsto polovnih automobila uvezenih u zadnje dvije godine koriste dizel.
Mašinski fakultet je ovlašćen da sprovodi postupak i vrši ocjenu ispunjenosti uslova pri uvozu polovnih automobila, a profesor ovog fakulteta Radoje Vujadinović koji je i rukovodilac Centra za motore i vozila Mašinskog fakulteta, saopštio je Pobjedi da sva vozila koja se uvoze u Crnu Goru ispunjavaju propisane standarde.
“Obnova voznog parka u Crnoj Gori se vrši dominantno uvozom korišćenih vozila iz zemalja EU, što je posljedica standarda naših građana”, kazao je Vujadinović Pobjedi.
Profesor Vujadinović smatra da je strah da bi Crna Gora mogla postati “groblje“ polovnih automobila, naročito dizelaša neopravdan.
“Studija koja je nedavno rađena za potrebe doskorašnjag ministarstva saobraćaja i pomorstva pokazala je da je prosječna starost vozila u pojedinim opštinama sa sjevera Crne Gore 19 odnosno 20 godina, a vozila koja se mogu uvesti u Crnu Goru su mlađa od tog prosjeka”, rekao je Vujadinović.
On je dodao da je prosječna starost vozila u Crnoj Gori iznad 16 godina, dok je prosjek na nivou EU oko 11 godina.
“Prosječna starost vozila u Grčkoj je gotovo 16 godina, u Bugarskoj i Rumuniji iznad 16 godina, a u Litvaniji blizu 17 godina. Dakle, radi se o članicama EU ali državama sa nešto nižim životnim standardom građana u odnosu na ostale članice”, naveo je Vujadinović.
Iz Uprave carina je Pobjedi saopšteno da je ove godine, do 9. decembra u Crnu Goru uvezeno 10.773 polovna automobila, od čega su čak 10.056 ili 93,34 odsto bili automobili koji koriste dizel gorivo.
Vrijednost tih polovnih auta je 25,35 miliona eura, a polovni automobili su najviše uvoženi iz Njemačke (2.874), Holandije (2.593), Francuske (1.951), Italije (948), Švajcarske (886).
Ove godine je, kao posljedica korona krize, primjetan drastičan pad uvoza polovnih automobila u odnosu na lani, tako da je ove godine uvezeno 31,4 odsto, odnosno gotovo 5.000 polovnih auta manje nego lani u istom periodu.
U istom periodu prošle godine, prema podacima Uprave carina uvezeno je 15.699 polovnih auta, od čega 14.748 ili 93,94 odsto dizelaša.
Vrijednost uvezenih polovnjaka je lani bila 57,08 miliona eura.
I lani je dominantan bio uvoz polovnih auta iz pet država: Njemačke (4.336), Holandije (3.131), Francuske (2.974), Italije (1.695) i Švajcarke (1.178).
Iz Uprave carina su precizirali da su u ovim podacima osim putničkih automobila uzeti u obzir i teretni automobili nosivosti do pet tona i do 2.500 (2.800) cm3.
Profesor Vujadinović je naveo da je doskorašnje ministarstvo saobraćaja bilo zaduženo da donosi Pravilnik o uslovima koje mora da ispuni vozilo prilikom uvoza. Prema njegovim riječima ovaj resor je blagovremeno pooštravao ove uslove.
“Trenutno su kao ograničenja koja su na snazi Euro 4 norma za polovna vozila i Euro 6 za nova vozila. Sva putnička vozila koja su registrovana u EU nakon 1. januara 2006. godine su morala ispunjavati normu Euro 4, mada su određeni proizvođači automobila uspjeli i par godina prije da proizvedu automobile koji ispunjavaju ovu normu, tako da nije moguće jednoznačno definisati starost vozila koje je moguće uvesti”, pojasnio je Vujadinović.
On tvrdi da sva vozila koja se uvoze u Crnu Goru ispunjavaju propisane standarde.
“Mašinski fakultet je institucija koja je ovlašćena od strane Ministarstva saobraćaja da sprovodi postupak i vrši ocjenu ispunjenosti uslova prema Pravilniku o uslovima koje mora da ispuni vozilo prilikom uvoza. Za svako polovno vozilo koje ispuni propisane uslove izdaje se sertifikat o homologaciji za pojedinačno vozilo i omogućava mu se uvoz u Crnu Goru. Vozila za koja se u postupku ocjene ispunjenosti uslova utvrdi da ispunjavaju niže emisione norme, na primjer Euro 3, dobiju rješenje o trajnom odbijanju, te samim tim se ne mogu uvesti u Crnu Goru”, istakao je Vujadinović.
On smatra da bi se problem izduvne emisije od vozila morao rješavati pooštrenim kontrolama izduvne emisije na redovnim tehničkim pregledima vozila prilikom registracije.
“Posebnu pažnju treba posvetiti kontroli izduvne emisije vozila sa dizel motorima kojih ima oko 74 odsto u voznom parku Crne Gore. Prilikom vršenja tehničkog pregleda treba obratiti pažnju na sisteme za naknadni tretman izduvnih gasova (filteri, katalizatori, EGR, SCR sistema i dr.) koji su ugrađeni u vozilima da, u što je moguće većoj mjeri, neutrališu emisiju toksičnih komponenti u vazduh, odnosno te komponente doprinose ispunjavanju prethodno navedenih Euro normi”, kazao je Vujadinović.
Prema njegovim riječima zbog visoke cijene održavanja i zamjene ovih sistema, nije rijedak slučaj kod nas, da pojedine komponente budu izgrađene i deaktivirane.
“Dakle, uporedo sa brigom o kvalitetu uvezenih vozila treba voditi računa o ekološkoj ispravnosti već registrovanih vozila u Crnoj Gori”, poručio je Vujadinović.
On je saopštio da ohrabruje da svi zvanični rezultati monitoringa kvaliteta vazduha u Crnoj Gori ukazuju da se iz godine u godinu kvalitet vazduha popravlja.
“To potvrđuje da su i pored značajnog porasta broja vozila, rezultati obnove voznog parka na postojeći način vidljivi. Naravno svi sa nestrpljenjem očekujemo okolnosti kada će životni standard omogućiti da većina građana ide u salone za prodaju novih automobila i svoj polovni automobil zamijene sa novim, ali kao što vidimo po prosjeku starosti vozila ta mogućnost još uvijek nije dostupna građanima ni u značajnom broju zemalja EU”, izjavio je Vujadinović.
On je ukazao da je elektrifikacija drumskog saobraćaja proces koji ima izvjesnu budućnost u svijetu.
Vujadinović je naveo da je u Crnoj Gori u prošloj godini bilo registrovano 145 električnih vozila.
Vujadinović je podsjetio da je kroz privatnu inicijativu i podršku međunarodnih organizacija kao što je UNDP, instalirano više punionica za punjenje električnih automobila u Crnoj Gori, a nekoliko kompanija koje se bave auto-taksi prevozom u Podgorici, je u svoju flotu uvrstilo električne automobile.
“Automobili koji za pogon koriste električnu energiju ne emituju štetne gasove i ne zagađuju životnu sredinu, ali pod uslovom da je električna energija koju koriste za pogon proizvedena iz obnovljivih izvora električne energije. Veoma je važno istaći da su u zadnjoj deceniji u Crnoj Gori izgrađeni vjetroparkovi, male hidroelektrane, solarne elektrane tako da sami proizvodimo ,,zeleno gorivo“ za električne automobile, kojih će iz dana u dan biti sve više na našim drumovima. Do sada smo imali situaciju da 100 posto fosilnih goriva koje su trošila drumska vozila u Crnoj Gori uvozimo”, rekao je Vujadinović.
On je naglasio da je veliki pobornik električnih automobila.
“Pa je na moju inicijativu u Centru za motore i vozila Mašinskog fakulteta, čiji sam rukovodilac, oformljena E-mobility laboratorija u kojoj je instaliran jedan od prvih punjača u Crnoj Gori. U laboratoriji se vrši testiranje električnih vozila i edukacija na temu e-mobilnosti”, kazao je Vujadinović.
On je dodao da se na krovu laboratorije instalira solarna fotonaponska elektrana koja će obezbijediti da električni automobili imaju nultu emisiju gasova sa efektom staklene bašte.
“Veoma sam ponosan što mogu da podijelim sa vašim čitaocima informaciju da je Mašinski fakultet dobio projekat Alpe-Adria Clean Transport Alliance (AACTA) koji finansira fond Evropska klimatska inicijativa (EUKI), a partneri su iz Hrvatske, Slovenije i Austrije. Projekat ima za cilj da u ovim zemljama intenzivira proces elektrifikacije transporta“, istakao je Vujadinović.
On je naveo da su nažalost električna vozila, kao relativno nova tehnologija, skuplja u odnosu na vozila sa konvencionalnim pogonom, te zahtijevaju podsticaje, odnosno subvencije od strane države.
”Veoma raduje činjenica da eko-fond koji je formiran pri doskorašnjem ministarstvu održivog razvoja i turizma počinje sa subvencijama za nabavku električnih i hibridnih automobila. Mišljenja sam da bi bilo pravedno da se novac koji bi došao od zagađivača iz saobraćaja, troši na projekte usmjerene na stimulanse za elektrifikaciju transporta, poboljšanje energetske efikasnosti u saobraćaju i smanjenje zagađenja od izduvnih gasova vozila, odnosno projekte koji su usmjereni na reciklažu vozila i njegovih djelova“, zaključio je Vujadinović.
Prioritet zamijeniti 30.000 vozila starijih od 26 godina
Profesor Vujadinović naveo je da je postrožavanje kriterijuma za uvoz polovnih automobilu u Crnu Goru naravno moguće, ali, kako kaže, tom procesu treba da prethodi poboljšanje životnog standarda građana.
“Za Crnu Goru u ovom trenutku je najvažnije da se izvrši obnova voznog parka na način da vlasnici vozila starijih od 26 godina, kojih je u Crnoj Gori u prošloj godini bilo registrovano preko 30.000, zamijene svoja vozila sa vozilima starim deset do 15 godina, koja je trenutno moguće uvesti, jer njihova finansijska situacija ne dozvoljava kupovinu novih vozila”, rekao je Vujadinović.
On smatra i da treba naći načina da se ta rashodovana vozila na propisani način recikliraju ili izvezu u države sa lošijim životnim standardom građana.
Samo petina uvezenih vozila su novi automobili
Prema podacima Uprave carina ove godine je do 9. decembra uvezeno 1.738 novih auta vrijednih 32,36 miliona eura, dok je prošle godine u istom periodu uvezeno 3.738 novih auta, vrijednih 60,1 milion eura.
Udio novih automobila u ukupnom uvozu automobila u zadnje dvije godine je 20,7 odsto.
Na crnogorskim drumovima 250.000 registrovanih vozila
Prema podacima Monstata na kraju prošle godine u Crnoj Gori je bilo 249.301 registrovano drumsko motorno i priključno vozilo, što je za 5,9 odsto više nego u 2018. godini, kada ih je bilo 235.385.
Od ukupnog broja vozila 217.959 su bila putnički automobili.
Od ukupnog broja vozila čak gotovo 74 odsto je za pogonsku energiju koristilo eurodizel, dok je 22,5 odsto vozila ako gorivo koristilo benzin eurosuper 95.
Eurosuper 98 koristilo je 0,4 odsto vozila, a auto gas 3,2 odsto vozila.