Mještani okupljeni oko Inicijative da se “Sveti Stefan“ vrati u državno vlasništvo zatražiće od nove vlade da se država upiše kao vlasnik tog “nacionalnog blaga”, da se iz katastra izbriše “Sveti Stefan hoteli“ AD i zabrani prodaja akcija firme koja gazduje ostrvom
Predstavnik i pokretač Inicijative, mještanin Blažo Kažanegra u razgovoru za “Vijesti“ najavio je da planiraju da započnu sa izradom nacrta predloga zakona o Svetom Stefanu i Miločeru i time omoguće zaštitu grad-hotela i Miločerskog parka.
Uz podsjećanje da se Ministarstvo kulture proglasilo nenadležnim da odgovori da li prodaja akcija kompanije “Sveti Stefan hoteli” predstavlja kršenje Zakona o zaštiti kulturnih dobara, Kažanegra je naveo da ih je resor kojim upravlja Aleksandar Bogdanović uputio na Ministarstvo finansija.
“Sljedeći naš korak će biti obraćanje Ministarstvu finansija novim zahtjevom. Od njih ćemo tražiti da najprije daju mišljenje, a potom i da adekvatno reaguju u cilju zaštite našeg nacionalnog blaga. Tražićemo mišljenje o tri stvari - da li inicijalna privatizacija Svetog Stefana tokom 90-tih godina predstavlja kršenje člana 76 tada važećeg Zakona o zaštiti spomenika kulture (‘Spomenik kulture ne može se prodavati’). Da li država i njeni subjekti kaoakcionari (Vlada, Fond PIO i Zavod za zapošljavanje) smiju da prodaju svoje akcije i da li to predstavlja kršenje člana 42 sada važećeg Zakona o zaštiti kulturnih dobara (‘Nepokretno kulturno dobro u državnoj svojini ne može se otuđiti’). I treća stvar - da li je uopšte moguća berzanska slobodna prodaja akcija ovog preduzeća, naročito kada jedan privatni subjekt prodaje akcije drugom, s obzirom da bi država trebala imati pravo preče kupovine akcija, shodno članu 45 Zakona o zaštiti kulturnih dobara (‘Država ima pravo preče kupovine kulturnog dobra u privatnoj svojini’)“, naglasio je za Vijesti Kažanegra.
Ističe da će od Ministarstva finansija, ili drugog nadležnog organa, zahtijevati da preduzme sve neophodne radnje i pokrene odgovarajuće postupke u cilju upisa države kao stoprocentnog vlasnika na svim nekretninama u Listu nepokretnosti br. 750 KO Sveti Stefan.
“Na katastarskoj parceli broj 1.325 koja se prostire nad čitavim ostrvom, sa svim pratećim objektima koji su označeni kao nepokretna kulturna dobra. Moguće da će se morati voditi sudski spor pred nadležnim sudom preko zaštitnika imovinsko-pravnih interesa Crne Gore. Smatram da bi mogao postojati i osnov da se sprovede upis državne svojine u katastru i bez eventualne sudske odluke, s obzirom da je zakon jasan: ‘Nepokretno kulturno dobro u državnoj svojini ne može se otuđiti’ i ‘Spomenik kulture ne može se prodavati’, i tu nema baš puno prostora za neko dodatno ‘mudrovanje’. Kao što je ranije vršen upis državne svojine po osnovu morskog dobra u upravnom postupku, bez suda, tako može i sada po istoj upravno-pravnoj logici. Čak štaviše, u ovom slučaju bi država povratila ono što joj po zakonu pripada“.
Kažanegra ističe da će tražiti i da se izričito zabrani prodaja akcija u državnom vlašnistvu i navodi da Vlada, Fond PIO i ZZZCG posjeduju oko 58 odsto akcija, dok je ostatak u vlasništvu privatnih subjekata.
“Stoga, shodno članu 42 pomenutog Zakona, država ne smije prodavati svoje akcije, odnosno ne smije otuđiti svoj udio u vlasništvu nad ovim ‘nepokretnim kulturnim dobrom od nacionalnog značaja’. Tražićemo i da se strože reguliše prodaja akcija između privatnih subjekata. Ovo bi podrazumijevalo propisivanje pravila da svaki akcionar - privatni subjekt koji hoće akcije da proda, mora prvo da ih ponuditi državi, pa tek ako država odbije - da ih proda ili ponudi drugom privatnom subjektu. Sve ovo u skladu sa članom 45 Zakona o zaštiti kulturnih dobara”.
On je ocijenio da je Sveti Stefan otuđen u značajnom dijelu, imajući u vidu da je otuđeno i 42 odsto kompanije koja gazduje ostrvom.
“Ako neki građanin Crne Gore postane suvlasnik preduzeća koje gazduje Akropoljom ili Statuom slobode u Njojorku, ili Krivim tornjem u Pizi, da li to znači da ova kulturna dobra nisu otuđena? Čini mi se da je to nemoguće da se desi po više osnova, jer bi to upravo značilo otuđenje. Država i dalje ima većinski paket akcija, ali značajan dio je otuđen, dakle nije u državnom vlasništvu, i nema garancije da se neće i dalje otuđivati, niti zakonskog mehanizma koji može da spriječi dalje otuđenje”.
On je istakao da su sva nacionalna blaga svijeta i nepokretna kulturna dobra tog ranga u potpunom državnom vlasništvu i da tu nema igranja sa nacionalnim interesima.
“Na primjer, Statuom slobode upravlja državno preduzeće koje upravlja nacionalnim parkovima SAD-a, a vlasnik je država. Vlasnik Ajfelove kule je grad Pariz... Treba se zapitati da li je Sveti Stefan jedinstveni slučaj u svijetu u smislu imovinskog statusa gledano iz ugla kulturnog nasljeđa i njegovog značaja“.
Kažanegra je ocijenio da je realno da država bude upisana kao vlasnik grad-hotela, a da firma “Sveti Stefan hoteli” zadrži pravo korišćenja.
“Slično kao sto je bio slučaj upisa državne svojine po osnovu morskog dobra. Ipak, taj slučaj je bio protivustavan i predstavljao je na neki način nelegalnu nacionalizaciju privatne svojine u zoni morskog dobra, što je i potvđeno nedavnom odlukom Evropskog suda za ljudska prava (slučaj Nešić protiv Crne Gore), dok bi ovdje sve bilo u skladu sa Ustavom i citiranim zakonima, pri čemu bi država povratila nazad svoju imovinu izgubljenu u procesu tranzicije 90-tih godina prošlog vijeka. Svi znamo da je prije toga Sveti Stefan bio državni. Privatni je zadnji put bio 50-tih godina prošlog vijeka kada je nacionalizovan, odnosno eksproprisan od izvornih vlasnika - starosjedioca Paštrovića, uz dosta neregularnosti, tako da jedino oni mogu biti legitimni privatni vlasnici, ili to može biti država - treće opcije nema“.
Kažanegra kaže da to ne bi uticalo na vrijednost poslovne aktive jer bi dugoročni zakup ostao na snazi i kompanija bi nastavila da ubire prihod po osnovu zakupnine.
“Na ovaj način se ne bi ugrozila pozicija akcionara ove kompanije jer iznos dividendi se ne bi promijenio zato što bi cijena zakupa ostala ista, a naplata zakupnine je osnovna djelatnost ove kompanije. Stoga u ovom slučaju akcionari ne bi imali osnova da tuže državu... jer njihov položaj se ne bi narušio. Ovo bilo pošteno i kompromisno rješenje za sve strane. I za akcionare i za državu. Država bi vratila u punu svojinu svoje nacionalno blago, koje joj i po zakonu pripada, a kompanija bi nastavila da posluje kao i do sada”. Grad-hotel Sveti Stefan u vlasništvu je kompanije “Sveti Stefan hoteli”, koja je nastala restruktuiranjem Hotelske grupe “Budvanska rivijera”. Prethodno je, prije 13 godina, “Budvanska rivijera” ustupila u četrdesetogodišnji zakup grad-hotel kompaniji “Adriatic properties” grčkog biznismena Petrosa Statisa.
Kažanegra je za Vijesti istakao da bi se zakonom o Svetom Stefanu i Miločeru nivo zaštite podigao na viši nivo.
Ocijenio je da se iz ugla urbanizma Miločer trenutno ne razlikuje puno od drugih parcela sa znatno manjom “kulturnom, istorijskom, ali i estetskom vrijednošću”.
“Zašto da ne, kada postoji Zakon o glavnom gradu ili Zakon o prijestonici, može postojati i zakon o našem nacionalnom blagu kao što su Sveti Stefan i Miločer. Cilj je da se Miločer zakonom zaštiti kao park prirode, koji bi zajedno sa Svetim Stefanom kao kulturno-istorijskim dobrom od nacionalnog značaja, činio skupa jednu cjelinu, odnosno jedno kompleksno kulturno-prirodno dobro od nacionalnog posebnog značaja. Ovaj zakon bi stoga posebno i strože regulisao svaku potencijalnu novu gradnju u parku“.
Kažanegra je rekao da bi nakon izrade nacrta zahtijevali od relevantnih političkih subjekata stavljanje u skupštinsku proceduru i da očekuju “široku podršku od strane političkih predstavnika građana u parlamentu”.
“Jer ipak se radi o nacionalnom blagu i bilo bi dobro da svi budemo složni oko toga“.
Kažanegra je najavio da će uskoro biti pokrenuta inicijativa da se grad-hotel otvori za posjetioce tokom zime, kada nema gostiju.
“Makar jedna trasa da bude slobodna, recimo od ulaza do crkve, eventualno još do velike hotelske terase odakle se pruža predivan pogled na Budvanski zaliv. Ovako bi se omogućilo brojnim građanima Crne Gore, posjetiocima iz regiona i drugim turistima da posjete naš nacionalni simbol”.
Najavio je da će predložiti cijenu ulaza ne veću od pet eura, a besplatno za mještane, s tim da im je prihvatljivo i da svi plaćaju ulaz.
“Ovo ne bi trebalo da predstavlja problem zakupcima ostrva jer se može očekivati poveći broj posjeta tokom zimske sezone naročito kada je lijepo vrijeme, pa bi tu bilo i određenog priliva sredstava od ulaznica, ali eventualno i od drugih sadržaja. Već smo dobili podrsku od v.d. menadžera grada Budve Nemanje Kuljače i obećao nam je angažovanost Opštine u ovoj inicijativi. Stoga uskoro planiramo da zajedno sa predstavnicima Mjesne zajednice Sveti Stefan i predstavnicima Opštine organizujemo sastanak sa predstavnicima zakupaca ostrva i da im predložimo ovu ideju. Naravno sve u duhu međusobnog poštovanja i uvažavanja njihovih prava kao zakupaca koje mi krajnje cijenimo i poštujemo“.