Crnogorski građani u ovom trenutku su žrtve kršenja ustavnih prava, smatraju u Centru za građanske slobode (CEGAS), koji je podnio inicijativu za ocjenu ustavnosti normi Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti.
Izvršni direktor CEGAS-a Boris Marić, na okruglom stolu na kojem su predstavljeni ključni nalazi studije „Sloboda okupljanja između osnovnog ljudskog prava i politizacije“, kazao je da u toj organizaciji smatraju da su mjere Nacionalnog koordinacionog tijela (NKT), u dijelu suspenzije prava na slobodu okupljanja, neustavne i da pravnu formu imaju u naredbi koju potpisuje ministar zdravlja.
„Mi smatramo da se ustavno pravo ne može ukinuti jednom naredbom, podzakonskim aktom. Smatramo da je moralo da bude uvedeno vanredno stanje, da bude donijeta uredba sa zakonskom snagom, da je ona morala biti verifikovana u Skupštini da bi dobila potrebni legalitet i legitimitet“, rekao je Marić.
On je ocijenio da su u ovom trenutku svi građani žrtve kršenja ustavnih prava, prenosi PR centar.
„U ovom trenutku, uz dužno poštovanje potrebe za epidemiološkim mjerama, imamo kršenje prava na okupljanje, jer imamo naredbu o tome da su zabranjena sva okupljanja na otvorenom i zatvorenom prostoru”, naveo je Marić.
On je, kako se navodi, problematizovao i ulogu lokalnih samouprava i njihovu mogućnost da dovedu u pitanje slobodu okupljanja opštinskom odlukom.
„Oni samo opštinskom odlukom mogu da vam zabrane, odnosno onemoguće postavljanje potrebnog mobilijara da bi vi izrazili svoj stav, ostvarili pravo na slobodu okupljanja, a to znači i slobodu izražavanja, organizovanja, sve ono što je povezano u korpusu ljudskih prava,“ kazao je Marić.
On je poručio da se konačno kao društvo moramo početi ozbiljnije baviti ljudskim pravima.
Advokat i osnivač CEGAS-a Sergej Sekulović predstavio je ključne nalaze studije, kao i preporuke za dalje djelovanje.
„Potrebno je definisati pravo na spontano okupljanje na drugačiji način i upodobiti ga sa međunarodnim standardima, brisati odredbe o zabrani pristupa kroz propisivanje razdaljine određenim objektima“, kazao je Sekulović.
Prema njegovim riječima, neophodno je preispitati osnove za ograničenje u odnosu na Ustav, kao i poboljšati sadržaj obrazloženja rješenja kojima se zabranjuje javno okupljanje u skladu sa međunarodnim standardima.
„Potrebno je i izvršiti edukaciju organa koji učestvuju u pravnim postupcima u kojima se odlučuje o slobodi okupljanja. Treba mijenjati lokalne propise i izvršiti njihovo usklađivanje sa Ustavom i zakonom u kontekstu prava na slobodu okupljanja“, kazao je Sekulović.
On je naveo da novi Zakon o slobodi mirnog okupljanja iz 2016. godine sadrži poboljšanje u kontekstu pravne zaštite i pravne procedure u odnosu na prethodni zakon, jer sadrži direktno podnošenje tužbe Upravnom sudu i kratke rokove za odlučivanje.
„Međutim, praksa je takva da su te tužbe mrtvo slovo na papiru, pa se legitimno može postaviti pitanje o pravnom sredstvu jer, u principu, Upravni sud je išao logikom i držao argumentaciju upravnih organa kao potpuno relevantnu i ignorisao zahtjeve druge strane“, kazao je Sekulović.
On je naveo da je postupanje nadležnih organa, kada su u pitanju mjere NKT-a, bilo različito, i da je tu bilo uspona i padova.
„Ako sa jedne strane imate činjenicu da je veliki broj crnogorskih građana koji je zatečen u nekom parku sa prijateljem završio 72 sata u tužilačkom zadržavanju, plaćao oko hiljadu eura kaznu, do činjenice da se održava skup od 500, hiljadu, pet hiljada, 20 hiljada ljudi i da niko ne trpi nikakvu sankciju. I to je urušavanje institucija“, smatra Sekulović.
On je dodao da je, objektivno gledano, veoma teško u takvim situacijama krenuti sa restriktivnim mjerama.
Dugogodišnji civilni aktivista i izvršni direktor Medijske asocijacije jugoistočne Evrope (MAJE) Vuk Maraš istakao je da su sloboda mirnog okupljanja i sloboda izražavanja suštinski neodvojive.
„To se najbolje verifikuje presudama i Evropskog suda za ljudska prava koji se sa posebnim senzibiltetom odnosi prema slobodi okupljanja i daje veoma jasne smjernice u kojem pravcu treba ići kada se pravi nacionalni institucionalni okvir slobode okupljanja na način koji je, uslovno rečeno, u skladu sa evropskim standardima“, kazao je Maraš.
On je rekao da se Crna Gora izborila jednim dobrim dijelom za slobodu okupljanja, što, kako je naveo, nije zasluga države i opština, već građana koji su godinama na civilizovan i miran način svoje nasuglasje sa određenim odlukama Vlade demonstrirali izalaskom na ulice.
„Ako želimo da obezbijedimo slobodu okupljanja i pravo na mirno okupljanje, građana mi moramo imati odgovornost u onoj instituciji koja je za to ključna, a to je policija“, poručio je Maraš.
Okrugli sto je organizovan u okviru projekta „Sloboda okupljanja između lokalne samouprave i Ustava Crne Gore“, koji je podržan kroz Program malih grantova u okviru projekta Okupljanja za ljudska prava: „Sloboda javne riječi u javnom prostoru“, koji sprovodi IA u partnerstvu sa HRA, uz podršku Evropske unije.