Žensko preduzetništvo predstavlja važan potencijal koji bi kroz osnivanje biznisa u novim sferama, primjenu novih tehnologija i novo zapošljavanje doprinio razvoju ekonomije, zbog čega je njegovo unapređenje jedan od prioritetnih zadataka, smatraju u Privrednoj komori
„Potrebno je nastaviti sa aktivnostima na eliminisanju biznis barijera i stvaranju ambijenta za intenzivniji razvoj ženskog preduzetništva kroz kreiranje nove strategije za razvoj, uz uključivanje širokog broja aktera u njenu izradu“, rekli su predstavnici PKCG agenciji Mina-business.
Oni su dodali da je opšta ocjena da je normativni okvir, koji uređuje i podstiče žensko preduzetništvo dobar, ali da bi kvalitetnija i dosljednija primjena pomogla njegovom unapređenju.
U PKCG smatraju da bi trebalo podržati i promovisati žene na pozicijama upravljanja i rukovođenja i doprinijeti većoj vidljivost preduzetnica u medijima kroz kampanje i posebne programe.
„Cjeloživotno učenje je jedan od važnih faktora za eliminaciju rodnih stereotipa i kulturnih obrazaca koji uslovljavaju da su žene u neravnopravnom položaju. Takođe, potrebno je učiniti dostupnijim različite izvore znanja i informacija, odnosno razviti edukativne programe, posebno za početnice u biznisu, i obezbijediti za njih određenu kvotu korišćenja kapaciteta poslovnih inkubatora“, kazali su iz PKCG.
Oni su naveli da bi trebalo organizovati edukativne i savjetodavne programe za preduzetnice koje žele da koriste franšizu kao poslovni model, osmisliti i razviti savjetodavne usluge specijalizovane za preduzetnice na selu, obezbijediti kvalitetno mentorstvo, razviti kvalitetne programe za upravljanje porodičnim biznisom i jačati umrežavanje i saradnju preduzetnica.
„Eliminisanje rodnih stereotipa kroz široku podršku kvalitetnom usklađivanju porodičnih i poslovnih obaveza, kao i podstrek medijima da promovišu žensko preduzetništvo, su od velikog značaja za konkretan doprinos pokretanju i razvoju ženskih biznisa“, rekli su predstavnici PKCG.
Oni su podsjetili da je žensko preduzetništvo višestruko važno, jer je to najbrže rastuća kategorija u preduzetničkom svijetu i jedan od glavnih faktora koji doprinosi razvoju ekonomije i stvara značajne preduslove za otvaranje novih radnih mjesta, što omogućava razvoj društva u cjelini.
Iz PKCG su podsjetili na nove podatke koji govore da je sve više žena u Crnoj Gori koje pokreću i vode sopstveni biznis. Prema podacima dobijenim na osnovu finansijskih bilansa za 2018. godinu, učešće žena koje su izvršni direktori u firmama u ukupnom broju preduzeća iznosilo je 21,4 odsto.
Posmatrano prema opštinama, žene na izvršnim pozicijama su najzastupljenije u Podgorici 42,3 odsto, Budvi devet odsto, Baru i Nikšiću po 7,9 odsto i Herceg Novom 4,8 odsto. Prema podacima Monstata, žene su najzastupljenije u zdravstvu i obrazovanju, kao i finansijskom sektoru i trgovini.
U PKCG smatraju da je zabrinjavajuće to što su žene u Crnoj Gori prisutnije u kategoriji neaktivnog stanovništva, posebno imajući u vidu podatke da Crna Gora ima izuzetno jak potencijal kada je u pitanju broj žena sa visokim obrazovanjem.
„Najčešće su okrenute poslovima u maloprodaji, obrazovanju i drugim uslužnim djelatnostima. Žene se suočavaju sa određenim preprekama, kao što su porodične obaveze, koje treba prevazići da bi im šanse u biznisu bile jednako dostupne kao i muškarcima“, kazali su iz PKCG.
Oni su dodali da, bez obzira na jednakost pred zakonom, žene i dalje doživljavaju prepreke u pogledu nasljeđivanja i posjedovanja imovine.
„Sve to zahtijeva uspostavljanje instrumenata koji bi podržali žene da daju svoj puni doprinos društvu“, poručili su iz PKCG.
Prema pokazateljima Svjetskog ekonomskog foruma, ukoliko zemlje zapadne Evrope nastave da napreduju trenutnim tempom, opšti jaz u rodnoj ravnopravnosti premostiće se tek za 61 godinu.
„Siromaštvo se neće iskorijeniti ako nastavimo da isključujemo više od polovine radne snage, odnosno ekonomskog potencijala svjetskog stanovništva. Zapravo, Svjetska banka upozorava da globalna ekonomija gubi oko 160 biliona USD zbog razlike u platama između muškaraca i žena“, rekli su iz PKCG.
Oni smatraju da žensko preduzetništvo predstavlja bitan potencijal za razvoj ekonomije, kako kroz osnivanje biznisa u novim sferama, primjenu novih tehnologija, tako i novo zapošljavanje.
„Na putu ka preduzetništvu i žene i muškarci nailaze na brojne prepreke. Neke od njih su objektivne i jednake za oba pola, a neke su rezultat subjektivnih faktora u društvu i više pogađaju žene. Barijere u preduzetništvu su ekonomske, obrazovne i kulturalne. One koje izdvajamo kao dominantne su predrasude bližeg i šireg okruženja žena, kao i rodni sterotipi“, naveli su iz PKCG.
To, prema njihovim riječima, za posljedicu ima opterećenost žena kućnim obavezama, koje su i dalje nepravedno raspodijeljene, te nemaju vremena za dodatne, specifične obuke koje su od velikog značaja za pokretanje ili razvoj biznisa.
Žene u Crnoj Gori, kako su dodali, i dalje ne nasleđuju imovinu ravnopravno sa muškarcima, što je za njih specifična biznis barijera.
Iz PKCG su saopštili da, kada je riječ o podršci, Ministarstvo poljoprivrede kroz različite programe podrške razvoju poljoprivrede ima i korisnice tih sredstava.
„Projekat MIDAS je pružio podršku za 557 poljoprivrednih gazdinstava u kojima su nosioci muškarci i 68 u kojima su nosioci žene. Od ukupnog broja podnosilaca prijave, 11,47 odsto su bile žene, od čega je 10,9 odsto dobilo sredstva. Od ukupnog broja dodijeljenih sredstava, žene su dobile 9,6 odsto“, naveli su iz PKCG.
Žene su, prema njihovim riječima, bile najzastupljenije u sektoru gajenja stoke, ovaca i koza, uzgoja voća i povrća i proizvodnji mliječnih proizvoda. U sektoru pčelarstva se prijavila samo jedna žena, a u akvakulturi nijedna.
IPARD-like podršku dobio je 301 muškarac i 39 žena, što znači da je 11,5 odsto žena dobilo sredstva u poređenju sa 88,5 odsto muškaraca.
Iz PKCG su podsjetili da Ministarstvo ekonomije ima programske linje za unapređenje konkurentnosti privrede koje sadrže šest programskih linija finansijske podrške, dvije programske linije nefinansijske podrške, kao i dvije programske linije koje se uporedo promovišu i sprovode, a odnose se na biznis zone i promociju povećanja konkurentske sposobnosti proizvoda i usluga.
„Vjerujemo da će ubuduće ovim programima podrške dodatni podsticaj biti dat ženskom preduzetništvu“, poručili su iz PKCG.
Oni su dodali da nefinansijsku podršku pruža i Zavod za zapošljavanje (ZZZ), kroz konsultacije, pripreme i izrade biznis planova i edukacije, čime se stimulišu posebne ciljne grupe da osnuju sopstvena preduzeća i na taj način otvore nova radna mjesta.
ZZZ kroz program za kontinuirano stimulisanje zapošljavanja i preduzetništva pruža finansijsku podršku nezaposlenima, tehno-ekonomskim viškovima, preduzetnicima i malim preduzećima uz uslov da se kreiraju najviše tri nova radna mjesta.
„Posljednjih godina u Crnoj Gori, primjetan je trend rasta broja programa ekonomskog osnaživanja žena i podrške ženskom preduzetništvu. Institucije pružaju različite oblike podrške i integrišu mjere i politike vezane za žensko preduzetništvo. Primjer su kreditne linije koje daje Investiciono razvojni fond, gdje je kamatna stopa za jedan odsto niža ukoliko se kredit odobrava ženi preduzetnici“, saopštili su iz PKCG.
Cilj povoljnijih kreditnih linija je, kako su objasnili, podsticanje osnivanja i razvoja mikro, malih i srednjih preduzeća i preduzetnika u kojima su žene nosioci biznisa. Takođe, pokrenuta je i kreditna linija za žene početnice u biznisu sa posebnim kreditnim uslovima kako bi se dodatno ohrabrile za uključenje u sopstveni biznis.
„Tom beskamatnom kreditnom linijom podržavaju se one žene koje imaju potencijala da na osnovu svog znanja i iskustva počnu sa realizacijom svoje biznis ideje. Na taj način će se omogućiti ostvarenje ciljeva definisanih Strategijom razvoja ženskog preduzetništva od 2015. do ove godine“, kazali su iz PKCG.
Oni su podsjetili da su važnost podrške ženskom preduzetništvu prepoznale i opštine Herceg Novi, Tivat, Bar, Nikšić, Pljevlja i Kolašin, koje imaju finansijske i nefinansijske linije, čime se stvaraju uslovi za nove investicije i otvaranje novih radnih mjesta.
„PKCG podržava smisao i doprinos ženskog preduzetništva privredi. Prije dvije decenije počelo je sistemsko udruživanje preduzetnica podstaknuto učešćem predstavnica PKCG, kao i crnogorskih privrednica u radu okruglog stola za žensko preduzetništvo Foruma komora Jadransko-jonske regije“, rekli su predstavnici PKCG.
Oni su dodali da Odbor za žensko preduzetništvo PKCG, čije su članice preduzetnice i predstavnice Vlade i nevladinog sektora, razmatra aktuelne teme iz sfere biznisa, kao što su finansiranje ženskog preduzetništva, otvoreni pozivi za projekte EU, nastupi na sajmovima, promocije i edukacije.